Tinh thần khuyến học

Anh bạn là một chủ cửa hàng kinh doanh kim khí ở TP Thanh Hóa. Anh phàn nàn mấy hôm nay bị bác trưởng họ liên tục hối thúc về quê bàn việc họ, trong khi việc kinh doanh đang kỳ bận rộn. Trước đó bác đã phát thư kêu gọi các thành viên trong họ nhất tâm xây dựng quỹ khuyến học của dòng họ.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Nhận thư, cơ bản con cháu đều đồng tình, bởi đó là việc đã đến lúc cần lắm rồi.

Anh bạn nói rằng, có lần họp họ bác trưởng họ đã không giấu được nỗi buồn, bởi theo bác, họ Phạm nhà anh tiếng là họ lớn ở làng, cũng nhiều con cháu làm ăn kinh tế thuộc loại khá, nhưng việc học hành thì phọt phẹt quá. Bác viện dẫn họ Lê, họ Vũ, họ Mai, đều là họ bé cấy cư ở làng, con cháu họ chưa có mấy người giàu có như họ Phạm, nhưng việc học hành thì không chỉ nổi tiếng trong làng, mà còn trong xã, liên xã. Tương lai của họ ở đó. Bác trưởng họ muốn chấn hưng việc học của con cháu họ Phạm, để không chỉ mở tương lai, mà còn mở mày mở mặt.

Con cháu thông cảm cho bác trưởng họ, vì bác là người cao nhất, đại diện cho họ mỗi khi làng xã có việc. Những lúc như thế việc bác xấu hổ là có thật. Nhất là khi xã tổ chức tết khuyến học hàng năm con cháu các họ khác lên nhận thưởng, được xướng tên trên loa xã, còn họ Phạm thì chẳng có ai. Bác trưởng họ bị giễu cợt là họ lớn mà việc học thì lại... lùn. Ấm ức càng thôi thúc bác trưởng họ quyết tâm chấn hưng việc học.

Nói là chấn hưng vì họ Phạm cũng từng có quá khứ huy hoàng, thời bao cấp có người trong họ học tới bậc trung cấp và làm tới chức chủ nhiệm HTX. Nhưng sau đó thì công danh của họ như củ lỗ ăn xuống, có thời điểm con cháu họ Phạm không chịu đi học cấp 3. Người học lên thì cũng không muốn thi đại học, mà thường mở hướng làm ăn xa quê. Thực tế là con cháu họ Phạm có nhiều người kinh doanh thành công, có tiền. Nhưng nói gì thì nói, kinh doanh mà không có kiến thức thì cũng không bền, không oách. Bác trưởng họ không chỉ một lần nói thế.

Việc bác trưởng họ khát khao con cháu trong họ được bước lên bục nhận thưởng, có những đứa đậu vào trường đại học danh giá là điều dễ hiểu. Việc ấy vừa giúp dòng họ mở mặt với làng nước mỗi dịp tết khuyến học, mà còn đảm bảo một tương lai tươi sáng hơn. Việc bác trưởng họ kêu gọi xây dựng quỹ khuyến học dòng họ không ngoài mục đích ấy.

Anh bạn nói với tôi rằng, anh rất chia sẻ với bác trưởng họ, nhất là việc xây dựng quỹ khuyến học. Anh cho biết lần này anh sẽ chi hẳn 100 triệu đồng ủng hộ quỹ khuyến học của họ Phạm. Anh cũng sẽ thúc mấy đứa em đang làm ăn trong Tây Nguyên mỗi đứa góp mươi triệu. Ngay tết này quỹ khuyến học của dòng họ Phạm nhà anh phải đạt chân quỹ vài trăm triệu đồng. Anh định sẽ cùng bác trưởng họ bàn mức thưởng sao cho hậu hĩnh để bọn trẻ có động lực mà học, để con cháu họ Phạm sánh ngang với các họ. Và nữa, để ngay năm sau bác trưởng họ được mở mày mở mặt ở tết khuyến học của xã. Có ai thấy tiền mà không có động lực đâu?!

Tôi cố bấm bụng để không cười ra thành tiếng bởi cái triết lý khuyến học của anh bạn. Nếu chỉ dùng tiền để thúc đẩy sự học thì dễ quá. Tinh thần học tập phải xuất phát từ ý chí con người, được bồi đắp bởi khát vọng, nuôi dưỡng bởi môi trường học tập thật sự. Còn thành tích học tập phải qua quá trình khổ luyện chứ không thể thần tốc đốt cháy giai đoạn được. Để có thành tích tốt trong học tập thì phải được thôi thúc, nuôi dưỡng từ nhiều vấn đề và dĩ nhiên việc thưởng khuyến học chỉ là một phần trong đó. Nếu lấy đồng tiền để mong có thành tích ngay được thì chỉ có nước là đi mua thành tích. Tinh thần khuyến học của anh bạn chủ cửa hàng kim khí quả là rất thị trường. Chẳng biết rồi họ Phạm nhà anh sẽ xây dựng, phát triển quỹ khuyến học thế nào.

Lê Vũ