Bạn ở quê

Truyện ngắn của Đào Hữu Phương

Tranh minh họa của Ngọc Hiếu.

Tôi đang mơ màng, chợt nghe tiếng chim thánh thót. Tiếng hót rất lạ. Cái mệt sau một ngày đường xa biến đâu mất. Tôi mở mắt, nhìn quanh. Trong nhà vẫn còn tối om. Nhưng ngoài sân trời đã tờ mờ sáng. Tôi lồm cồm ngồi dậy, hỏi:

- Cậu ơi! Chim gì hót hay thế?

Cậu tôi xoay người, giọng còn ngái ngủ:

- Con họa mi đất mỏ vàng đấy. Ngủ đi!

Họa mi? Con chim vẫn được ca ngợi có tiếng hót làm say lòng người đang ở trong vườn ngoại! Tôi lay cậu dậy, hồi hộp hỏi:

- Nó đậu chỗ nào cậu? Nó có đẹp không?

- Mày chưa nhìn thấy con chim ấy à? - Cậu tôi vươn vai, ngáp - Nó bên vườn cô Hậu kia. Muốn xem ra bờ rào đứng mà nhìn. Ở cây gioi gioi gần bể nước ấy!

Tôi mở cửa sau, đến sát hàng râm bụt nhìn sang vườn hàng xóm. Không gian tràn ngập một mùi thơm quyến rũ. Cây gioi gioi đứng ở khoảng cách giữa bờ râm bụt và bể nước mưa. Con chim có vóc dáng nhỏ nhắn, cái mỏ vàng, hơi khum. Dải lông màu trắng kéo một vệt từ trán đến hai bên đầu. Quanh mắt và tai viền một đám lông màu đen. Đỉnh đầu, toàn bộ mặt lưng, kể cả cánh và đuôi là màu hung thẫm, hơi phớt vàng lục. Hai bên cổ và ngực lại có màu nâu đỏ. Màu này kéo dài ra cả gáy và lưng. Trên ngực, cằm và họng đều màu trắng. Dưới bụng lại có màu hung nâu. Con chim đứng trên một cành ngang có những chùm quả chín mọng đang say sưa hót... Tiếng hót như những nốt đàn dương cầm hoà quyện vào bầu không khí trong lành, sực nức hương thơm lan toả khắp khu vườn làm tôi ngây ngất. Suýt nữa tôi đã không để ý lúc ấy, bên bể nước, có một thằng trạc tuổi tôi, tay vịn thành bể, cũng đang ngước đôi mắt hướng về tiếng chim... Con họa mi cúi mổ quả chín một lúc, hót thêm vài phút nữa như để trả ơn cây quí rồi bất ngờ vùng bay mất hút. Lúc ấy, thằng bé nét mặt hoan hỉ mới chịu rời bể nước, thập thững đi vào nhà...

Tôi nán chờ thêm một lúc, vừa để thưởng thức hương vị ngọt ngào của những trái gioi, vừa chờ xem con họa mi có trở lại. Nhưng mãi vẫn không thấy dấu hiệu gì. Tôi chạy vào nhà, tiếc rẻ:

- Con chim ấy đẹp thật! Nhưng nó bay mất rồi, cậu ạ! Khi nào thì nó trở lại?

- Mày có vẻ thích con chim ấy lắm nhỉ! Sáng mai! Nó chỉ đến vào lúc mờ sáng, ăn quả chín, hót chơi ít phút rồi lại bùng ngay...

- Cứ như là chuyện cổ tích ấy, cậu nhỉ! - Tôi ao ước Có cách nào bắt được con chim ấy không cậu?

- Mày thích nuôi hoạ mi à? - Cậu tôi tỏ ra dễ dãi - Đợi đấy! Rồi cậu sẽ “thiết kế” cho một con!

- Bằng cách nào, cậu? - Tôi hồi hộp hỏi.

- Đặt bẫy chứ còn cách gì! Nhưng phải chờ cậu mượn được chim mồi đã.

+

Chỉ hai hôm sau, ước muốn của tôi đã thành hiện thực. Để bẫy được một con chim quí, đối với cậu quả là không khó khăn gì. Cậu làm việc ấy mà không cho tôi biết. Như thường lệ, tôi dậy sớm, nằm lắng nghe tiếng chim. Chợt nhận ra hôm nay tiếng hót có phần vui và nhộn hơn. Hình như không chỉ có một mà đến hai con họa mi cùng hót... Một lúc sau thì tất cả lại chìm trong im lặng... Lúc sau nữa đã nghe tiếng cậu tôi gọi:

- Hà ơi! Dậy mà xem này!

Tôi vùng dậy, chạy bổ ra sân. Trong cái lồng đẹp, hình dáng khá lạ mắt có những hai con họa mi. Con chim mồi chân bị buộc một sợi dây nhỏ, tỏ ra hoan hỉ, thích thú vì có bạn mới; còn con chim vừa sa bẫy lại rất lo lắng, sợ hãi. Nó không thích thú gì lắm khi được chuyển sang cái lồng khá đẹp mà cậu cháu tôi đã phải bỏ công cả nửa ngày trời để làm. Quả chuối cắt đôi, lát đu đủ chín tôi đặt vào nó không hề nhìn đến. Hễ vắng bóng người nó lại nhảy đến sát cửa lồng, nghiêng đầu, ghé mắt nhìn lên bầu trời, vẻ khao khát... Tối ngày, thấy nó vẫn không ăn một tí quả nào, tôi bắt đầu lo lắng. Cậu tôi an ủi:

- Yên tâm đi! Đói rồi nó sẽ ăn ngay thôi mà!

- Cậu bảo sáng mai nó có hót không? - Tôi hỏi.

- Hót chứ! - Cậu tôi khẳng định - Hót là việc thường ngày của nó mà!

Nhưng sáng hôm sau con chim vẫn không hót! Tôi nằm trên giường, thấp thỏm chờ nghe một âm thanh quen thuộc cất lên mà tịnh không thấy. Còn cậu tôi thì vẫn ngủ tì tì. Sốt ruột, tôi giục cậu dậy:

- Cậu ơi! Sáng rõ rồi mà sao vẫn chưa thấy nó hót?

Cậu tôi ậm ừ:

- Đừng sốt ruột! Không hôm nay thì ngày mai thế nào nó cũng hót cho mà xem!

Tôi bắt đầu nghi ngờ nhữnglời chắc như đinh đóng cột của cậu nên mở cửa, ra hè xem. Trong cái lồng đẹp, quả chuối cắt đôi và lát đu đủ vẫn còn nguyên. Tôi hốt hoảng thực sự:

- Cậu xem này! Đêm qua nó vẫn không ăn một tí gì!

- Có chuyện ấy à? - Cậu tôi vươn vai, ngồi dậy, đủng đỉnh ra hè xem qua rồi gật gù - Nguyên nhân đây rồi! Những thứ này với nó không hợp khẩu vị. Phải kiếm cho “ca sĩ” ít quả gioi gioi!

Nhận xét của cậu thật có lý. Tôi phấn khởi nói:

- Để cháu đi mua cho!

Rồi vào lấy tiền, hăm hở chạy qua nhà hàng xóm.

Thằng bé tôi nhìn thấy bên bể nước hôm nọ đang ngồi trên cái ghế tựa cạnh cửa sổ. Vẻ mặt nó bần thần như người vừa đánh mất một cái gì quý lắm. Tôi vừa bước chân vào sân nó đã lên tiếng:

- Mẹ về nhanh thế?

Tôi sững người, hết sức ngạc nhiên vì sự nhầm lẫn lạ lùng của nó.

- Chào cậu! - Tôi lên tiếng - Mình đây mà! Mình là cháu cậu Vinh...

Nó tỏ ra hết sức bối rối:

- Ồ! Cậu!... Cậu mới về chơi à?

Tôi gật đầu và rút tiền, hỏi luôn:

- Mình muốn mua ít quả gioi gioi ăn thử. Cậu bán cho mình mấy ngàn!

- Gioi gioi à? - Nó nhìn mảnh vườn, giọng buồn buồn - Cậu ra cây mà hái. Mình không lấy tiền đâu!

Tôi đặt tờ giấy bạc mười ngàn vào cửa sổ, tót ra vườn ngắt mấy chùm quả chín rồi trở vào, vội vã:

- Mình về đã nhé! Rỗi, cậu qua mình chơi!

Nó cười cười:

- Cậu hái xong rồi à? Lúc nào muốn ăn lại sang mà hái!

Tôi mang mấy chùm gioi gioi về khoe với cậu và không quên nói nhận xét của mình về thằng bé. Cậu tôi thốt lên:

- Thằng An! Không phải nó nhầm đâu! Tao quên chưa nói cho mày biết. Nó bị mù đấy!

Tôi vô cùng sửng sốt:

- An bị mù à cậu? Mù lâu chưa?

- Chắc là mù bẩm sinh! Từ nhỏ nó đã không nhìn thấy gì...

- Tội nghiệp cậu ấy! Thế mà cháu không biết! - Tôi tự trách mình quá vô tình. Tôi mở cửa lồng, thả mấy chùm gioi gioi chín vào cho con chim rồi tất tả trở sang thăm người bạn mới. An đã vào nhà, đang nằm trên giường, vẻ mặt thẫn thờ, buồn bã. Mẹ An chắc là cũng vừa về, vừa thấy tôi liền đưa tờ giấy bạc mười ngàn đồng ra hỏi:

- Tiền cháu để trên cửa sổ phải không?

- Vâng! Cháu mua mấy quả gioi gioi...

- Cháu cầm lấy! Hôm nào muốn ăn cháu cứ sang mà hái. Cây gioi gioi ấy thằng An chỉ dành cho con hoạ mi mỗi sáng đến ăn để nó hót cho vui. Hôm nay không hiểu sao không thấy nó đến. Thằng An nhà cô buồn lắm.

Tôi bàng hoàng vì những điều mình linh cảm đã không sai. Tôi vào nhà, kéo ghế ngồi cạnh người bạn mù loà:

- Cậu... nhớ con họa mi ấy lắm à?

An gật đầu:

- Nhớ lắm! Sáng nay không được nghe nó hót mình thấy trong lòng trống trải, thiếu vắng một cái gì. Cậu cũng biết nó à?

- Biết! Từ hôm về quê đến giờ, sáng nào mình cũng được nghe nó hót...

- Sao hôm nay nó lại không đến nhỉ? Hay kẻ nào đã sát hại nó rồi!

- Cậu đừng lo! Chắc nó bay đi xa chưa về kịp...

- Mình cũng hi vọng như vậy! Cầu mong đừng có chuyện gì xảy ra với nó! - An lần nắm tay tôi - Rồi nó có trở về không cậu?

Tôi quàng tay, ôm lấy đôi vai gầy của bạn:

- Mình tin rồi thế nào nó cũng trở về!

+

Chia tay người bạn mù, tôi tất tả đi như chạy về nhà... Chỉ suýt nữa vì ham thích ích kỉ của mình mà tôi đã phạm một sai lầm không thể tha thứ. Con họa mi phải được tự do! Nó phải được thả ra để mỗi sáng lại đến mảnh vườn nhỏ, ăn những trái gioi thơm lừng, chín mọng và hót cho người bạn mù loà bất hạnh của tôi nghe... Tôi rút cái chốt, đẩy cửa lồng sang một bên rồi lùi vào góc nhà, nhìn con họa mi vỗ cánh, háo hức lao vào khoảng xanh yên tĩnh của bầu trời quê ngoại...

Đào Hữu Phương