Biến tướng các hình thức lừa đảo trên không gian mạng

Chỉ một vài bức ảnh, thông tin gia đình, lịch trình sinh hoạt của cá nhân... công khai trên mạng xã hội, người dùng mạng cũng có thể trở thành “miếng mồi béo bở” cho bọn tội phạm công nghệ.

Mới đây, thủ đoạn lừa đảo thu thập hình ảnh gia đình, thông tin cá nhân của người dùng mạng, đối tượng lừa đảo dàn dựng cắt ghép thành video rồi gửi vào messenger facebook hoặc zalo người dùng kèm đường link chứa mã độc nhằm chiếm quyền kiểm soát các ứng dụng có trong điện thoại và tài khoản ngân hàng đã khiến cho không ít “nạn nhân” sập bẫy. Giữa trưa, chị N.T.H (trú tại phường Lam Sơn, TP Thanh Hóa) nhận được tin nhắn từ số lạ qua zalo với nội dung gây sốc: “Chồng chị đang bị hành hung do nợ nần, xem video để biết rõ sự việc”. Kèm theo đó là một đoạn clip dài hơn một phút, trong đó có hình ảnh người đàn ông có khuôn mặt giống y chang chồng chị đang bị tra tấn bằng bạo lực.

Công nghệ AI phát triển đi kèm với những chiêu trò lừa đảo của tội phạm mạng.

“Trong phút hoảng loạn, tôi lập tức nhấn vào đường link bên dưới video. Điện thoại ngay lập tức bị sập nguồn. Khi bật lên, toàn bộ dữ liệu đã biến mất. Tôi kiểm tra tài khoản ngân hàng thì hơn 80 triệu đồng trong tài khoản đã “không cánh mà bay”, các ứng dụng mạng xã hội cũng bị thay đổi mật khẩu”. Chị H kể lại trong nỗi ám ảnh.

Theo đó, các đối tượng tội phạm sử dụng một quy trình lừa đảo tinh vi, có tổ chức và ứng dụng công nghệ cao ngày càng hoàn hảo khiến người dân không kịp trở tay: Lợi dụng mạng xã hội, các diễn đàn công cộng hoặc thậm chí qua lỗ hổng bảo mật ứng dụng, kẻ gian thu thập ảnh chân dung, video gia đình, thông tin người thân và mối quan hệ của nạn nhân. Sau đó, chúng sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và phần mềm deepfake, chúng ghép khuôn mặt nạn nhân vào các video có nội dung tiêu cực như bị bắt cóc, đánh đập, tai nạn... Cuối cùng, chúng tiếp cận nạn nhân bằng cách gửi video qua tin nhắn SMS, Messenger, Zalo... kèm theo nội dung gây sốc hoặc đánh vào tâm lý lo lắng, bảo vệ người thân. Đường link khi được truy cập vào sẽ tự động tải mã độc về thiết bị, dẫn dụ người dùng tự nguyện “giao” quyền kiểm soát thiết bị cho chúng và nghiễm nhiên chúng đánh cắp sạch dữ liệu. Mã độc tự động truy cập ứng dụng ngân hàng, ví điện tử, mạng xã hội, rút tiền, vay tiền online hoặc tống tiền nạn nhân...

Chỉ một cú click “vội” có thể dẫn đến hậu quả khôn lường.

Căn cứ Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) tại Điều 290 quy định về khung hình phạt đối với tội sự dụng mạng máy tính, mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản bị phạt tù từ 6 tháng đến 20 năm hoặc tù chung thân, tùy theo mức độ và giá trị tài sản chiếm đoạt. Điều 289 quy định phạt tù từ 1 đến 12 năm, kèm theo hình phạt bổ sung như phạt tiền và cấm hành nghề đối với tội xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông của người khác. Ngoài ra, các đối tượng còn có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP, với mức tiền phạt lên đến 100 triệu đồng cho hành vi phát tán phần mềm độc hại, thu thập và mua bán dữ liệu cá nhân trái phép.

Bình tĩnh – Kiểm chứng – Bảo mật là ba bước cơ bản để mỗi người tự bảo vệ mình trước “ma trận” lừa đảo khủng trên không gian mạng.

Thời đại số, tình yêu và cảm xúc dành cho gia đình lại trở thành điểm yếu bị các đối tượng lừa đảo không gian mạng đem ra khai thác. Những đoạn video tưởng chừng vô hại lại là cái bẫy dẫn người dùng rơi vào ma trận lừa đảo tinh vi. Đòi hỏi, người dùng mạng phải hết sức nâng cao cảnh giác, tỉnh táo và ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân chính là “lá chắn” hiệu quả nhất để ngăn chặn tội phạm mạng. Tuyệt đối không nhấn vào các đường link lạ, đặc biệt là trong các tin nhắn có nội dung giật gân, liên quan đến người thân. Hạn chế chia sẻ hình ảnh, thông tin cá nhân, thông tin về người thân lên mạng xã hội. Khi nhận được video bất thường liên quan đến người thân, hãy gọi xác minh trực tiếp, không hoảng loạn và liên hệ ngay cơ quan công an gần nhất.

Phú Lan