Đình Gia Miêu - ngôi đình độc đáo bậc nhất xứ Thanh

Hà Long (Hà Trung) là đất quý hương - nơi phát tích của vương triều Nguyễn với 9 đời chúa, 13 đời vua. Người dân Hà Long luôn tự hào bởi có nhiều di tích lịch sử, văn hóa cấp Quốc gia, trong đó Đình Gia Miêu được đánh giá là một công trình kiến trúc nghệ thuật đẹp, tiêu biểu trong những ngôi đình đẹp ở đồng bằng Bắc Bộ và vùng Thanh - Nghệ - Tĩnh.

Đình Gia Miêu là công trình kiến trúc gỗ được vua Gia Long cho xây dựng vào năm 1804.

Đình là nơi thờ thành hoàng của làng là Nguyễn Công Duẩn - một công thần Bình ngô khai quốc.

Đây là công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu ở Thanh Hóa dưới thời Nguyễn, có những mảng chạm khắc, trang trí cầu kỳ. Những mảng chạm khắc này được thể hiện ở vì nóc, đầu các xà đai, kẻ bẩy, đường diềm…

Mái tiền đường được trang trí công phu, nổi cao chính giữa nóc là hình lưỡng long chầu nguyệt. Các đầu đao nhẹ nhàng và thanh thoát.

Phía trong ngôi đình, kết cấu vì kèo chủ yếu là theo kiểu “chồng rường, kẻ bẩy”. Các linh vật như: rồng, lân, rùa, hươu… cũng được trang trí hết sức công phu và tinh tế.

Hình tượng lá cúc cách điệu và lá sen được chạm khắc phổ biến trong toàn bộ trang trí nội thất ngôi đình. Với cách trang trí này không hề gây ra sự đơn điệu, ngược lại còn làm tăng sự mềm mại, tính hiện thực của công trình.

Sự hài hòa giữa kiến trúc và điêu khắc hay đúng hơn là hình thái “nửa kiến trúc, nửa điêu khắc” là đặc điểm bao trùm của công trình. Ở đây ngoài những thuộc tính của kiến trúc ra thì những phẩm chất của điêu khắc bao gồm các mảng chạm khắc dày đặc trên các đầu kẻ bẩy, các bức cốn mê đến các con rường… đã làm tròn chức năng thẩm mỹ, tăng vẻ bề thế tôn nghiêm trong một không gian kiến trúc hiện thực giầu chất thơ.

Đình Gia Miêu được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận di tích lịch sử văn hóa Quốc gia năm 2000.

Thu Thủy - Ngọc Huấn