Khám phá ngôi đình cổ thờ Hoàng Thái hậu – Nguyên phi Ỷ Lan

Tại làng Miễu Nhị, xã Liên Lộc, huyện Hậu Lộc có ngôi đền cổ thờ Hoàng Thái hậu – Nguyên phi Ỷ Lan, người vợ tào khang của Vua Lý Thái Tông. Năm 1998, ngôi đình được công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

Làng Miễu Nhị, xưa kia thuộc xã Liên Cừ, tổng Liên Cừ, huyện Phong Lộc, phủ Hà Trung (nay là xã Liên Lộc, huyện Hậu Lộc) là vùng đất cổ nằm giữa những nền văn hóa khảo cổ lớn của thời đại đồ đá mới.

Suốt chiều dài lịch sử, đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược và đấu tranh cách mạng của Nhân dân huyện Hậu Lộc, làng Miễu Nhị nói chung và ngôi đình Miễu Nhị đã vinh dự chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Là nơi che giấu, nuôi dưỡng các đơn vị bộ đội chiến đấu ở mặt trận Phát Diệm, Ninh Bình về, trở thành công binh xưởng sản xuất vũ khí phục vụ kháng chiến.

Theo một số tài liệu, cũng như lời kể của những cụ cao niên trong làng, đình Miễu Nhị là nơi thờ Hoàng Thái hậu – Nguyên phi Ỷ Lan. Nguồn tài liệu để xác định nhân vật được thờ là bức thần vị được ghi bằng chữ Hán ở đình. Qua bức thần vị trên và đối chiếu nguồn tư liệu trong chính sử, được biết Hoàng Cảm Linh Nhân - Hoàng Thái hậu là Duệ hiệu của Nguyên phi Ỷ Lan, khi bà mất được người dân trong làng tôn thờ làm Thành Hoàng làng.

Nói về Hoàng Thái hậu – Nguyên phi Ỷ Lan, ngoài việc tham gia triều chính, bà còn là người sùng đạo Phật, bản tính nhân hậu, được Nhân dân yêu mến. Bà mất năm Đinh Dậu (1117).

Khảo tá, kiến trúc ngôi đình được bố cục theo kiểu chui vồ (chữ đinh J), bao gồm: tiền đường, hậu cung, có hai lớp cổng, phía trong là cổng đình có kiến trúc kiểu tam quan, phía ngoài là cổng đình xưa được xây bằng chất liệu vôi vữa, bề mặt đắp nối những câu đối chữ Hán. Đình được trùng tu vào năm Thành Thái thứ 7 (1895). Ngoài cổng đình hiện còn bức thần vị ghi rõ sự tích liên quan đến bà là “Hoàng Cảm Linh Nhân”.

Hàng năm, cứ đến ngày sinh và ngày mất của bà, Nhân dân trong làng thường tổ chức tế lễ, rước kiệu, ca hát để tưởng nhớ công đức của “mẫu nghi thiên hạ”, bà Chúa có nhiều công đức dưới triều đại nhà Lý.

Trải qua thăng trầm của lịch sử, trước sự xuống cấp của di tích, ngày 20-4-2022, UBND huyện Hậu Lộc đã ban hành văn bản số 916/UBND-VHTT về lập phương án chi tiết bảo quản, tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích lịch sử đình Miễu Nhị.

TRUNG LÊ