Thực phẩm tại bếp ăn bán trú: Chuyện cũ, nỗi lo chưa cũ

Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có 755 bếp ăn bán trú tại các trường học. Tuy chưa xảy ra vụ việc đáng tiếc nào, nhưng câu chuyện trẻ nhiễm sán lợn nghi do ăn thực phẩm bẩn tại Bắc Ninh hồi tháng 3 vừa qua là bài học cảnh tỉnh đối với ngành Giáo dục cũng như toàn xã hội về vấn đề đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP) bếp ăn trường học.

Mô hình nhà ăn bán trú tập trung tại Trường MN Nga An (Nga Sơn).

Còn nhiều “lỗ hổng” trong quản lý

Qua tìm hiểu thực tế tại nhiều trường mầm non ở tỉnh Thanh Hóa cho thấy nhiều đơn vị cung ứng thực phẩm cho các nhà trường chưa có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh ATTP do cơ quan có thẩm quyền cấp; hầu hết các trường đều tự lựa chọn nguồn cung cấp thực phẩm, sơ chế, chế biến... mà không sử dụng dịch vụ cung cấp suất ăn sẵn từ bên ngoài. Tuy nhiên, hầu như các nhà trường chưa thực hiện được việc xác định sản phẩm đưa vào có đúng do nhà phân phối sản xuất ra hay lại nhập của một đơn vị khác. Việc kiểm tra cũng chỉ bằng mắt thường nên cũng không thể biết được thực phẩm đó có thực sự an toàn hay không?... Việc đảm bảo ATTP cho bếp ăn bán trú đang được các nhà trường "đặt cược" niềm tin vào nhà sản xuất, cung ứng thực phẩm.

Cô giáo Dương Thị Thu Hà - Hiệu trưởng Trường Mầm non Hoàng Hoa Thám, TP Thanh Hóa thừa nhận: Các nhà trường cũng lúng túng trong việc kiểm soát thực phẩm, bởi vì để kiểm tra nguồn hàng đó có thực sự an toàn hay không thì phải có các cơ quan chức năng. Còn về phía các nhà trường chỉ có thể kiểm tra bằng mắt thường và hồ sơ pháp lý nên không thể khẳng định chắc chắn là sản phẩm đó có thực sự an toàn hay không.

Trong khi hầu hết các nhà trường còn đang lúng túng trong việc kiểm soát đầu vào thực phẩm bếp ăn bán trú, việc đầu tư mua sắm các dụng cụ test thực phẩm không có do kinh phí hạn hẹp thì vai trò giám sát của Ban đại diện phụ huynh học sinh cũng rất mờ nhạt. Thậm chí nhiều trường Hội phụ huynh học sinh không tham gia việc giám sát hoặc tham gia rất “chiếu lệ”.

Ông Nguyễn Văn Cận - Trưởng phòng GD&ĐT huyện Triệu Sơn cho biết: Vấn đề vệ sinh ATTP chủ yếu là trách nhiệm của các nhà trường, chỉ có Hội phụ huynh có quy chế phối hợp với nhà trường, còn hội phụ huynh tham gia đến đâu thì rất khó đánh giá.

Ngoài ra, bên cạnh những nghi ngại đặt ra đối với nguồn cung thực phẩm cho bếp ăn trường học, việc kiểm tra của các đoàn công tác liên ngành tại các bếp ăn trường học đã cho thấy nổi lên một số vấn đề như: bếp ăn tại các trường được xây dựng chưa thực sự đạt chuẩn, thiết kế chưa thực sự hợp lý khi khu vực rửa thực phẩm trong nhà gần khu nấu và chia thức ăn; nhiều trường học hợp đồng cô nuôi chưa có trình độ chuyên môn,...

Rõ ràng, khi việc kiểm soát ATTP tại các bếp ăn bán trú còn nhiều lỗ hổng, thì sẽ khó ngăn chặn hữu hiệu nguy cơ mất ATVSTP tại các trường học.

Những cách làm hay cần được nhân rộng

7h hàng ngày, đại diện Ban giám hiệu, nhà bếp, công ty cung ứng và phụ huynh học sinh của Trường Tiểu học Lê Thế Long (huyện Đông Sơn) sẽ cùng tham gia giao nhận, kiểm tra thực phẩm trước khi nhập kho, chế biến bữa ăn bán trú cho học sinh. Trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi diễn biến phức tạp, nhà trường vẫn có món thịt lợn trong thực đơn do có hợp đồng cung ứng với nhà chăn nuôi và công ty cung cấp suất ăn cho học sinh hàng ngày.

Thấu hiểu vai trò giám sát của phụ huynh với vấn đề ATTP trường học, Trường MN Hà Bình (huyện Hà Trung) đã tham mưa cho UBND xã thành lập Đoàn giám sát ATTP gồm các thành phần: UBND xã, Trung tâm y tế, đại diện Hội phụ huynh học sinh, giáo viên nhà trường. Hàng ngày khi nhà cung ứng thực phẩm giao hàng, Đoàn giám sát sẽ thực hiện giám sát toàn bộ quá trình nhập thực phẩm. Hội phụ huynh học sinh bên cạnh chức năng giám sát còn tham gia vào toàn bộ quá trình chế biến, lưu mẫu thực phẩm, đưa lên bàn ăn cho học sinh... Sau khi toàn bộ học sinh ăn xong bữa, đại diện phụ huynh mới "rút về".

Với lợi thế trường học nằm trên địa bàn xã được công nhận xã đạt chuẩn về ATVSTP, có chợ ATTP, Trường MN Vạn Thắng (huyện Nông Cống) có rất nhiều thuận lợi trong việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm, lựa chọn được nhà cung ứng thực phẩm đảm bảo mọi điều kiện về ATTP.

Cô giáo Lê Thị Lâm - Hiệu trưởng Trường MN Vạn Thắng cho biết: Nguồn cung thực phẩm trên địa bàn xã khá dồi dào, phong phú nên nhà trường cũng có cơ hội chọn lựa những nhà cung cấp đảm bảo chất lượng, được cấp giấy chứng nhận đảm bảo vệ sinh ATTP hoặc các hộ sản xuất nông sản được công nhận đạt tiêu chuẩn VietGap. Bếp ăn nhà trường được xây dựng đúng theo tiêu chuẩn "1 chiều”, ngoài ra, nhà trường còn có vườn rau sạch do giáo viên nhà trường tự trồng.

Trường MN Nga An (huyện Nga Sơn) hiện có 322 cháu, 100% các cháu ăn bán trú tại trường, mô hình Bếp ăn bán trú của Trường MN Nga An là một “điểm sáng” được Phòng GD&ĐT Nga Sơn mong muốn được nhân rộng ra toàn huyện.

Cô giáo Bùi Thị Anh - Hiệu trưởng Trường MN Nga An cho biết: Công tác đảm bảo ATTP cho các em luôn được nhà trường đặt lên hàng đầu. Nhà bếp được đầu tư một chiều theo đúng quy định, nhà trường có nhà ăn tập trung cho toàn bộ học sinh nhà trường. Nhân viên nhà bếp và những người chăm sóc trẻ đều được tập huấn lớp kiến thức về ATTP, được cấp giấy chứng nhận và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Trường chỉ thực hiện việc ký cam kết cung ứng sản phẩm với các doanh nghiệp, hợp tác xã có tư cách pháp nhân rõ ràng...

Để mỗi khi cánh cổng trường khép lại, nỗi lo về ATTP không còn là nỗi ám ảnh của phụ huynh học sinh và toàn xã hội thì việc kiểm tra, kiểm soát thực phẩm đầu vào của các bếp ăn trường học trên địa bàn tỉnh rất cần ý thức tự giác, trách nhiệm của các nhà trường, đơn vị cung ứng, vai trò kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng nhằm ngăn chặn những sự việc đáng tiếc xảy ra.

Hạ Lan