Học bạ số minh bạch để nâng cao chất lượng giáo dục

Việc triển khai học bạ số (HBS) - một mô hình quản lý dữ liệu học sinh trên môi trường số đang mở ra những thay đổi quan trọng trong ngành giáo dục. Việc áp dụng HBS không chỉ thay thế học bạ giấy quen thuộc mà còn là đổi mới công tác quản lý, thúc đẩy công khai, minh bạch trong đánh giá học sinh; giảm áp lực hồ sơ cho giáo viên; nâng cao hiệu quả chỉ đạo điều hành của nhà trường và tạo điều kiện để phụ huynh đồng hành cùng con trong học tập, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Trường Tiểu học Thiệu Nguyên, tỉnh Thanh Hóa triển khai HBS.

HBS là hình thức học bạ được số hóa, lưu trữ trên môi trường số và có ký xác thực bằng chữ ký số của cá nhân và tổ chức có thẩm quyền. Dữ liệu HBS phải được thực hiện định dạng chuẩn theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) bảo đảm khả năng kết nối, liên thông với cơ sở dữ liệu (CSDL) HBS do Bộ GD&ĐT quản lý. Mỗi học sinh được gắn mã số định danh duy nhất, đảm bảo việc theo dõi xuyên suốt trong quá trình học tập, tạo nền tảng thuận lợi để ngành giáo dục tiến tới đồng bộ hóa toàn diện. Nhờ vậy, dữ liệu được đảm bảo an toàn, chính xác, lâu dài; giảm tối đa nguy cơ sai sót so với ghi chép thủ công trước đây. Phụ huynh có thể truy cập phần mềm để xem kết quả học tập của con em bất cứ lúc nào, từ đó phối hợp với nhà trường, giáo viên quản lý, giáo dục các em kịp thời.

Tại Thanh Hóa, từ năm học 2023-2024, Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hóa triển khai thí điểm HBS tại các trường tiểu học khối lớp 1. Bước sang năm học 2024-2025, Sở GD&ĐT tiếp tục mở rộng thí điểm sang 11 trường thuộc khối THCS, THPT và trung tâm giáo dục thường xuyên. Đến thời điểm hiện nay, 100% trường tiểu học và toàn bộ các cơ sở giáo dục được lựa chọn thí điểm ở bậc THCS, THPT và giáo dục thường xuyên đã triển khai HBS cho tất cả các khối lớp.

Với 840 học sinh ở 24 lớp học, từ năm 2023-2024, Trường Tiểu học Thiệu Nguyên, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai HBS ở lớp 1. Để HBS phát huy hiệu quả, nhà trường đã đầu tư hạ tầng công nghệ, phần mềm VnEdu do VNPT cung cấp; phối hợp với VNPT Thanh Hóa tổ chức tập huấn cho giáo viên các thao tác tạo lập, ký số, đóng gói, lưu trữ và phát hành HBS.

Cô giáo Lê Thị Thu Hiên, Phó hiệu trưởng Trường Tiểu học Thiệu Nguyên nhớ lại thời điểm bắt đầu triển khai HBS: “Lúc mới tiếp cận, nhiều giáo viên còn loay hoay với thao tác chữ ký số, người sợ sai, người sợ nhầm dữ liệu, nhưng nhờ sự hỗ trợ của đơn vị kỹ thuật, chỉ sau một thời gian ngắn tất cả giáo viên đã sử dụng thành thạo”. Cũng theo cô Hiên: "HBS giúp nhà trường tiết kiệm thời gian, chi phí in ấn, dữ liệu đồng bộ, chính xác và minh bạch trong quản lý hồ sơ của học sinh; thuận tiện cho việc lưu trữ, công tác quản lý của nhà trường cũng an toàn và bảo mật hơn. Hiện nay, Trường Tiểu học Thiệu Nguyên đã triển khai HBS ở tất cả các khối lớp".

Không chỉ đội ngũ quản lý, giáo viên trực tiếp đứng lớp cũng cảm nhận rõ lợi ích mà HBS đem lại. Cô giáo Đỗ Thị Vượng, giáo viên chủ nhiệm lớp 5A, Trường Tiểu học Thiệu Nguyên, chia sẻ thêm: “Trước đây, sau mỗi kỳ học, tôi và các giáo viên trong trường phải mất rất nhiều thời gian ghi điểm, viết nhận xét, ký tay vào từng cuốn học bạ giấy, nhiều khi sai sót nhỏ cũng phải viết lại. Giờ đây, sử dụng HBS, khi chúng tôi nhập điểm, hệ thống sẽ tính toán ra kết quả điểm trung bình học kỳ, năm học, giúp chỉnh sửa nhanh, tránh việc sai sót. Việc phê duyệt và ký số chỉ với 1 lần thao tác cho cả lớp, công việc nhẹ nhàng hơn rất nhiều”.

Ở Trường THCS Nguyệt Ấn, theo thầy phó hiệu trưởng Nguyễn Văn Thành cho biết: “Là xã miền núi nên cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, đường truyền còn yếu nhưng đội ngũ giáo viên nhà trường đã khắc phục khó khăn, học hỏi nắm bắt công nghệ mới, đặc biệt là việc triển khai HBS. Từ năm học 2024-2025, nhà trường đã triển khai HBS lớp 6 và hiện nay đang mở rộng thêm khối lớp 7 và lớp 8. Đến nay, giáo viên trong trường đã thành thạo sử dụng HBS. HBS giúp công tác quản lý của nhà trường thuận lợi hơn”.

Chia sẻ thêm về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai HBS, thầy giáo Nguyễn Văn Thành bày tỏ: “HBS hiện mới phục vụ quản lý nội bộ, chưa khai thác được sau khi dữ liệu đã truyền lên hệ thống của Bộ GD&ĐT. Việc liên thông dữ liệu để phục vụ chuyển trường, chuyển lớp hay sử dụng trong công tác tuyển sinh vẫn đang còn hạn chế, nên khi học sinh chuyển trường, nhà trường vẫn phải in học bạ giấy để xác nhận”. Đây cũng là những khó khăn chung của các nhà trường trên địa bàn tỉnh khi triển khai HBS. Điều này cho thấy, HBS hiện vẫn dừng ở mức “tin học hóa” bước đầu và cần tiếp tục hoàn thiện để khai thác đồng bộ hơn trong toàn ngành.

HBS giảm áp lực hồ sơ cho giáo viên.

VNPT Thanh Hóa là một trong những đơn vị cung cấp cổng HBS của tỉnh – nền tảng tiếp nhận, quản lý và kết nối dữ liệu HBS từ các nhà trường lên hệ thống chung của ngành. VNPT Thanh Hóa không chỉ cung cấp phần mềm HBS mà còn tham gia sâu vào quá trình vận hành, hỗ trợ người dùng và hoàn thiện quy trình số hóa tại các nhà trường. VNPT thường xuyên nâng cấp phần mềm theo quy định mới của Bộ GD&ĐT, giúp giáo viên và cán bộ quản lý thao tác thuận tiện hơn, giảm thời gian xử lý và đơn giản hóa các bước nghiệp vụ. Với mạng lưới nhân lực phủ khắp 166 xã/phường, VNPT trực tiếp tập huấn, hướng dẫn và hỗ trợ các trường trong quá trình khai thác phần mềm. Đồng thời, VNPT đồng hành cùng nhà trường chuẩn hóa dữ liệu, đồng bộ dữ liệu từ hệ thống quản lý VnEdu lên CSDL ngành và CSDL HBS, giúp tiết kiệm thời gian, hạn chế nhập liệu lặp lại trên nhiều hệ thống và nâng cao hiệu quả quản lý.

Theo định hướng của Bộ GD&ĐT, từ năm học 2025-2026, HBS sẽ được triển khai chính thức trên phạm vi toàn quốc, gắn kết chặt chẽ với CSDL ngành và ứng dụng VNeID để phục vụ các thủ tục hành chính liên quan đến hồ sơ học tập. Bộ GD&ĐT yêu cầu dữ liệu học bạ phải tuân thủ chuẩn định dạng theo Quyết định 3016/QĐ-BGDĐT, ngày 31/10/2025 đảm bảo ký số đầy đủ, an toàn, hiệu quả. Cùng với đó, các địa phương phải rà soát hạ tầng, chuẩn hóa quy trình tạo lập- quản lý - khai thác HBS, đào tạo đội ngũ giáo viên và thực hiện đồng bộ việc chia sẻ dữ liệu về Bộ trước ngày 20/8/2026. Đây là bước đi quan trọng để tiến tới thống nhất dữ liệu, minh bạch hóa đánh giá học sinh và nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục trong giai đoạn chuyển đổi số. Năm học 2025-2026, ngành giáo dục Thanh Hóa triển khai đại trà HBS tại 591 trường THCS và 95 trường THPT trên địa bàn. Vì vậy, để HBS thực sự phát huy hiệu quả, ngành giáo dục Thanh Hóa cần sớm tiếp tục đầu tư hạ tầng, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu, thống nhất nền tảng phần mềm dùng chung đồng bộ dữ liệu với Bộ GD&ĐT.

Bài và ảnh: Hoàng Mai