Nghề báo: Hành trình “đọc - đi - nghĩ - viết”

Phẩm chất quan trọng nhất đối với người làm báo đó là nhân cách của con người. Nhà báo Phan Quang - cây đại thụ nền báo chí cách mạng Việt Nam đã trả lời phỏng vấn như vậy. Với tâm niệm ấy trong cuốn sách: “Nghề báo - nghiệp văn”, nhà báo đã chia sẻ rất nhiều điều trong chính hành trình “đọc - đi - nghĩ - viết” của mình. Mỗi bài viết, mỗi câu trả lời phỏng vấn đều toát lên hình ảnh một nhà báo mẫu mực, chuyên nghiệp, một nhà báo cách mạng, có nhiều đóng góp cho lịch sử xây dựng và phát triển Hội Nhà báo Việt Nam.

Trong bài phỏng vấn, nhà báo Phan Quang có nói, đại ý, ông không muốn có những lời dạy cha chú với các đồng nghiệp trẻ của mình. Ông chỉ có mong ước đó là: các nhà báo trẻ vươn lên bắt kịp thời đại, đồng thời không lãng quên bản sắc dân tộc của mình. Và rộng xa hơn đó là luôn có lý tưởng cao cả.

Cuốn sách gồm những bài viết, bài trả lời phỏng vấn của tác giả đã được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng thể hiện quan điểm và chính kiến của nhà báo Phan Quang về một số vấn đề thời sự báo chí trong và ngoài nước. Một phần nội dung cuốn sách đề cập sâu về nghiệp vụ làm báo, đó là những kinh nghiệm mà tác giả đúc kết từ thực tiễn nghề nghiệp, đặc biệt là kinh nghiệm viết thể loại phóng sự điều tra.

Trong sự nghiệp đồ sộ của mình, nhà báo Phan Quang có tới hàng ngàn phóng sự điều tra, bút ký, tùy bút, truyện ngắn, truyện vừa, tản văn, chuyên luận, nghiên cứu, dịch thuật... Là người nặng nợ với văn chương, có nhiều đóng góp trong công tác dịch thuật và ông cũng là người đóng góp rất lớn đối với nền báo chí cách mạng Việt Nam. Trong cuốn sách, ông luôn tâm niệm, dẫu ở thời đại nào, hoàn cảnh nào thì hành trình cổ điển và cực kỳ có giá trị với người làm báo chính là “đọc - đi - nghĩ - viết”. Rất quan tâm tới văn hóa người làm báo, ông cho rằng: tố chất văn hóa người làm báo bộc lộ qua cuộc sống thực của con người giữa đời thường. Tố chất ấy biểu hiện trong công việc hằng ngày bằng đạo đức nghề nghiệp; phong cách làm việc nghiêm túc, trung thực và bằng tác động xã hội của từng tác phẩm.

Bàn về vai trò của người làm báo trong xã hội hiện đại, nhà báo Phan Quang cho rằng: thông tin là thông điệp giữa người gửi đến người. Công nghệ dù có thần tình đến bao nhiêu rốt cuộc vẫn không làm thay đổi đến nội dung và mục đích của thông tin.

Một trong những vấn đề thời sự mà nhà báo đã thẳng thắn trả lời với phóng viên quốc tế đó là tính tự do của báo chí. Theo ông, một nền báo chí thật sự tự do phải đồng thời là một nền báo chí có trách nhiệm cao đối với đất nước mình, trách nhiệm đối với hòa bình, ổn định, hợp tác quốc tế và phát triển.

Chức năng giám sát của báo chí chính là sự giám sát của báo chí mang tính xã hội, thông qua sự theo dõi để thông tin rộng rãi và minh bạch quá trình các cán bộ, viên chức thuộc bộ máy công quyền thực thi nhiệm vụ. Qua đó phát hiện những vấn đề, những quyết định không sát thực tế, những giải pháp tốn kém...

Một vấn đề mà nhà báo Phan Quang luôn đau đáu đó là: Báo chí hiện đại giữ vững bản sắc Việt Nam, thể hiện được ý chí và nguyện vọng là tiếng nói của Nhân dân. Xét đến cùng, một nhà báo, một bài báo chân chính và thuyết phục được độc giả, khán thính giả chính là bởi uy tín phẩm cách của nhà báo đó và sức nặng thông tin truyền tải.

Trả lời nhiều bài phỏng vấn, nhà báo Phan Quang nhất quán quan điểm: Hạnh phúc của những người làm báo Việt Nam chính là được làm báo song hành suốt tiến trình cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đảng ta coi báo chí là ngọn cờ, là vũ khí đi đầu công tác tư tưởng, là phương tiện động viên nội lực, thắt chặt đại đoàn kết toàn dân, là phương tiện giao lưu, hội nhập quốc tế.

Đúng như lời nhà báo lão thành Phan Quang nhắn nhủ: với chiều dài thế kỷ báo chí cách mạng Việt Nam, báo chí nước ta có đủ tầm nhìn và năng lực xử lý vấn đề cuộc sống đặt ra. Báo chí Việt Nam hôm nay tiếp tục phát triển đúng hướng, cùng dân tộc xây dựng đất nước giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh và chủ động giao lưu hội nhập quốc tế mà luôn giữ vững bản lĩnh của mình.

Mạc Danh