Tự tình Sông Mã

Trên dải đất hình chữ S thân thương của chúng ta, đâu đâu cũng có dáng hình của những dòng sông uốn lượn quanh co, chở nặng phù sa tưới tắm ruộng đồng và vỗ về tâm hồn bao thế hệ. Xứ Thanh cũng vậy, có nơi nào mà không ghi tạc dáng núi hay hình sông.

Ca khúc “Tự tình Sông Mã” - Sáng tác: Thuận Yến - Thể hiện: Ngọc Anh (Một tác phẩm từng được sử dụng trong Phim ca nhạc “Bản tình ca Hàm Rồng”)

Vẻ đẹp, vai trò, vị trí của những dòng sông quê Thanh nói chung, dòng Sông Mã oai hùng - nơi cây cầu Hàm Rồng lịch sử bắc qua nói riêng, luôn là điều bất biến, là niềm tự hào của mỗi người con Thanh Hóa. Và đặc biệt hơn, dòng Mã Giang huyền thoại - nơi khắc ghi những chiến tích hào hùng của quân dân Thanh Hóa một thời khói lửa còn đi vào âm nhạc thật đẹp, thật nên thơ.

Hình ảnh trong ca khúc "Tự tình Sông Mã' - Sáng tác: Xuân Thủy - Thể hiện: Lê Nhung

Dòng sông luôn là hình ảnh ấn tượng nhất của mỗi người khi nhớ về quê hương. Với các nhạc sĩ, sông cũng trở thành chủ đề để họ trải lòng mình qua những nốt nhạc, lời ca, tạo nên những tác phẩm dạt dào cảm xúc và lay động trái tim người yêu nhạc. Bài hát “Chiều sông Mã” của nhạc sĩ Thế Việt là một trong những ca khúc như thế.

Hình ảnh trong ca khúc “Chiều Sông Mã” - Sáng tác: Thế Việt

Ca khúc “Chiều sông Mã” được ra đời trên nền âm hưởng của hò sông Mã. Đoạn mở đầu của tác phẩm giới thiệu về dòng sông với giai điệu trầm nhẹ, êm đềm. Đoạn 2 phát triển lên đến cao trào, đó chính là âm hưởng của hò sông Mã vọng lên một nét hào sảng, thoáng đãng trên dòng sông Mã. Để rồi sau đó giai điệu lắng xuống, trở về với tình cảm của người con gái khua mái chèo trên sông, đôi lứa gặp lại nhau trong buổi chiều yên ả... Đó là tình người sông Mã, mà hơn thế là tình người xứ Thanh.

Nhạc sĩ Thế Việt chia sẻ về hoàn cảnh sáng tác ca khúc “Chiều Sông Mã”

Đã có không ít ca khúc hay viết về Hàm Rồng - Sông Mã và mảnh đất Xứ Thanh kiên cường, bất khuất; một trong số đó, phải kể đến là bài “Chào sông Mã anh hùng” của nhạc sĩ Xuân Giao - bản anh hùng ca đầy kiêu hãnh nhưng không kém phần say đắm, lãng mạn. Với giai điệu trầm hùng, tha thiết, đắm say pha lẫn chất liệu dân ca của điệu hò sông Mã, nhạc sĩ Xuân Giao đã để lại cho chúng ta một bài ca đi cùng năm tháng, bởi nó đã chạm đến tâm khảm mọi người, nói lên được hồn cốt một vùng đất địa linh nhân kiệt. Ngôn ngữ, ý nghĩa trong toàn bộ bài hát như một lời khẳng định rằng: dòng sông Mã anh hùng, kiên cường, bất khuất trước quân thù vốn rất yên bình và xinh đẹp, với hình ảnh con thuyền trôi trong gió, đôi bờ sông hoa lá ngát xanh...

Khung cảnh bình yên, nên thơ của dòng sông Mã

Không chỉ vậy, thông qua ngôn ngữ mang đậm dấu ấn vùng miền, cùng nhiều hình ảnh ấn tượng, bài hát đã gieo vào tâm hồn chúng ta một tình yêu quê hương nồng nàn, cháy bỏng. Để rồi mỗi khi ca khúc “Chào sông Mã anh hùng” được cất lên, mỗi chúng ta lại như đang nhìn thấy trước mắt mình một bức tranh hùng vĩ mà nên thơ, với hình ảnh một miền hạ lưu sông Mã hiền hòa mà ngầm xiết chảy những yêu thương, trìu mến.

Một bức tranh làng quê trù phú, nên thơ đôi bờ Sông Mã

Chiến tranh đã lùi xa, chiến thắng Hàm Rồng đã đi vào lịch sử như một mốc son sáng chói về chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Những hố bom ngày xưa nay đã liền miệng, được phủ bằng cây trái tốt tươi. Mảnh đất Hàm Rồng nay đã có nhiều đổi mới, trở thành điểm nhấn về du lịch của Xứ Thanh. Mỗi khi chiều về, dưới ánh hoàng hôn, dòng sông Mã và cây cầu Hàm Rồng hiện lên thật đẹp và nên thơ. Khoảnh khắc yên bình ấy khiến lòng ta chợt bồi hồi; gợi nhớ rất nhiều hoài niệm về một thời bầu trời Hàm Rồng ngập trong đạn lửa, với hình ảnh chị Tuyển, chị Hằng và bao lớp sinh viên trường y đã hy sinh... cùng quyết tâm giữ vững huyết mạch giao thông, nối hậu phương với tiền tuyến lớn.

Dòng Sông Mã và Cầu Hàm Rồng dưới ánh hoàng hôn

Để rồi, hôm nay và cho đến mãi mai sau, mỗi khi nhắc về dòng sông Mã huyền thoại và cây cầu Hàm Rồng lịch sử, mỗi người con của quê hương Thanh Hóa chúng ta sẽ thấy yêu hơn mảnh đất quê mình và càng thêm tự hào về lịch sử cha anh./.

Nguyễn Hợi