Dấu quê còn mãi dưới bóng mùa phai

Ta tìm về lối nhỏ trong một chiều nhạt nắng, chút tàn rơi vàng óng vạt cỏ mềm. Cây khế già nơi góc vườn tần ngần gỡ gió, buông lơi hương lành giữa thảm lá vàng đã rơi lâu thành mục. Nền đất vì thế mà mát rượi, thơm nồng mùi ngai ngái của đất xưa. Ta khẽ đưa tay vào từng thớ cây thớ cỏ để nhớ một thời hồn hậu với đất lúa, với mái ngói nâu già tháng năm trôi thành cũ, với bức tường bê tông quét vôi trắng đã bao ngày phai dấu bởi rêu phong.

Ảnh: Trần Hiền

Nhìn đâu đây như bóng bà quét sân mỗi chiều cất nắng, ông ngồi vót tre đan giỏ nơi chái dại sau vườn. Từng lũy tre nghiêng dài cùng bóng chiều hiu hắt, giữa ao làng bọn trẻ làm vang động những khóm sen. Bóng cây phủ tràn đầy lên góc vườn mờ tối, tiếng ếch nhái kêu ran sau những liếp cỏ dày. Vài thanh tre dài gác tạm sau chái bếp, dùng để rào giậu vài khoảnh vườn rau, để đàn gà tung tăng nơi khóm khoai gốc chuối sẽ e dè tránh mổ những mầm non. Ta sẽ thấy bóng chiều hôn tạm biệt lên ngọn cau rồi tan mất, chỉ còn những đám mây trôi nhẹ giữa tầng không. Bóng đêm kéo chăn mềm đắp lên làng quê nhỏ, để rực vàng bếp củi lửa vừa nhen.

Ta bước khẽ chân trần trên nền sân gạch, một niềm xưa quen thuộc bỗng trội mình. Đôi bàn chân ta như uống thật no những hiền hòa dung dị bởi đất quê mình mát dịu lắm thay. Một nỗi nhớ tinh khôi bỗng buông mình rất khẽ, cựa vào miền nhớ những yêu dấu thanh bình. Nơi ngõ nhỏ cây leo lâu thành giậu, bỗng khao khát tìm câu hát ru xưa, câu ca dao mẹ hát hoài không nghỉ có cánh cò trắng muốt giữa đồng xa. Để lắng nghe tiếng quét lá sàn sạt đầu hè, để thấy bên góc cửa sổ có bóng ai ngồi la đà bơm mực vào chiếc bút máy kim tinh...

Rồi ta sẽ ngồi thật lâu bên những chum sành đã cũ, nơi ghi dấu đôi bàn tay của mẹ, của bà trải qua những ngày đông tháng giá, lạnh cắt ruột gan. Nào chum đựng gạo, đựng muối, nào chum đựng ruốc, đựng tương, chum dùng muối cua, chum đựng tương bần. Một dấu tích của năm xưa hiển hiện, những năm đèn dầu khói tỏa nhà tranh, những năm lắng lo bữa trước, bữa sau. Những năm bà còn mặc tấm áo nâu sòng, chiếc quần lụa đen, quấn khăn vành tóc. Những năm cha mặc chiếc quần vải nâu tanh mùi bùn. Ngõ làng quanh co dưới bóng tre và trúc, những mái tranh đơn bền bỉ giữ nếp nhà. Để những đêm cuối thu chờ gió mùa đông bắc, ta lặng nghe tiếng khế rụng bên hè. Nghe tiếng bà nơi cuối nhà ho khẽ, ông mở tủ tìm mảnh chăn bông sợi được làm từ vỏ cây đay đem lên người đắp ấm. Cả ngôi nhà như chùng chình trong hơi ấm quen thuộc cổ kính của bao mùa. Mùi chăn cất lâu trong tủ thường làm cho lòng ta nao nao hoài cổ, một mùi hương rất quen và cũng rất cũ cứ xông lên đầy ắp khoang mũi, kéo ký ức ta dạt trôi giữa những ngày giông gió ngày xưa. Để ta nghe những cựa mình chậm rãi giữa đêm thâu. Để đất đai xứ sở như hóa thân vào từng ngõ ngách của máu huyết con người, để hồn quê bền bỉ giữa muôn trùng những đổi thay náo nhiệt. Ta bước tìm nơi phòng xưa nhà cũ, một nỗi yêu thương bền bỉ mãi trong hồn. Hồn quê xưa đó, nếp nhà xưa đó, vẫn mãi còn nghiêng bóng giữa bao dấu mùa trôi. Là bởi vì hồn quê đã hóa thành cội rễ, có ai thành người nếu “thiếu, bỏ quê hương”.

Bước chân trần giữa nền đất của mảnh vườn đầy cỏ dại nghe tiếng cành khô mục, tiếng lá rộm cỏ dày, nghe hương đất thấm qua làn da mỏng, nghe tiếng gọi của ngày xưa vọng về hòa trộn hồn quê trong huyết mạch, vẫn bền bỉ mãi hoài giữa những bóng mùa phai.

Tản văn của Trần Hiền