Bảo vệ trẻ trước cạm bẫy trên không gian mạng bằng những quy định pháp luật và quy tắc ứng xử

Mạng xã hội luôn có tính 2 mặt, tốt và xấu, nên cũng có sự tác động đa chiều đối với người dùng. Trong đó, đáng chú ý đối với đối tượng trẻ em nếu không có những biện pháp ngăn chặn, thì cái xấu rất dễ xâm lấn và dẫn dến những hệ quả khó lường…

Các kênh của Youtube luôn thu hút sự yêu thích của trẻ nhỏ.

Theo Luật Trẻ em quy định tại Điều 1: “Trẻ em là người dưới 16 tuổi”, là cơ sở pháp lý để xác định độ tuổi của trẻ em. Tuy vậy, Luật Trẻ em và các văn bản liên quan lại chưa có quy định nào về độ tuổi nào thì trẻ được phép tham gia mạng xã hội. Theo đó, thực tế có trẻ từ 4-5 tuổi đã tham gia sử dụng mạng xã hội, phổ biến nhất là sử dụng Youtube nên đã xảy ra nhiều vụ việc đau lòng khi các em tập làm theo những hướng dẫn trên mạng xã hội. Trong đó, đáng chú ý phải kể đến như sự việc bé gái 5 tuổi ở TP Hồ Chí Minh tử vong vì học theo trò chơi treo cổ trên Youtube hay vụ việc 4 em nhỏ học nướng cóc ăn bị ngộ độc cũng trên Youtube…

Không chỉ tập làm theo, cũng có không ít trường hợp trẻ em bị xâm hại tình dục, kích động bạo lực hay nghiện xem phim ảnh, văn hóa phẩm đồi trụy trên mạng xã hội…

Là một trong nhiều phụ huynh phải chấp nhận một sự thật rằng để phục vụ việc học hành, giải trí trong thời điểm dịch bệnh COVID-19 buộc phải để các con sử dụng máy tính kết nối internet hoặc dùng điện thoại thông minh, chị Bùi Thị Hiền ở TP Thanh Hóa, trăn trở: “Với việc bố, mẹ bận làm việc, không thể quản lý, giám sát việc học trực tuyến của các con nên không ít trẻ đã tranh thủ vào các trang mạng xã hội để xem các video nhảm nhí, độc hại, lời lẽ không trong sáng, thiếu tính giáo dục… Ví như con tôi 8 tuổi chỉ cần bố, mẹ lơ là do bận việc là sẽ kích ngay vào Youtube để xem “Khá bảnh” hay một số kênh của giang hồ mạng...”.

Lượng lớn các kênh thông tin phản động, kích động bạo lực cũng được đăng tải bởi Youtube.

Mạng xã hội luôn được ví như một “nồi lẩu thập cẩm” với những món ăn hỗn tạp, mà phổ biến, nguy hiểm nhất hiện nay chính là các loại “rác” độc, được hiểu là những thông tin, video xấu, độc có tác động tiêu cực đến dư luận xã hội, mối đe dọa đến tư tưởng con người… Những loại rác này sẽ rất dễ bắt gặp trên nền tảng Youtube, facebook với các livestream của các giang hồ mạng khoe mẻ bản thân, giảng dạy đạo lý làm người kèm những lời lẽ thô tục, thiếu văn hóa trên không gian mạng…

Trước tính cấp bách của việc bảo vệ trẻ em trên mạng xã hội, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV, vấn đề này đã được nhiều đại biểu quốc hội đặt ra trong phiên chất vấn. Trước các câu hỏi của đại biểu, Bộ Thông tin và Truyền thông đã nêu ra các giải pháp, trong đó dự kiến xây dựng một văn bản pháp quy để quy định về độ tuổi được phép tham gia mạng xã hội của trẻ em, tuy vậy đến nay văn bản này vẫn chưa ra đời.

Theo thống kê, cả nước có khoảng hơn 65 triệu người sử dụng mạng xã hội, trong đó rát nhiều thiếu niên, nhi đồng. Vì vậy, quá trình sử dụng, việc tiếp xúc với những clip độc, hại, phản cảm, tin giả, tin sai sự thật… là không ít. Vì vậy đĐã đến lúc cần có quy định cụ thểvề độ tuổi tối thiểu cho người sử dụng mạng xã hội.

Tại điều 54, Luật Trẻ em quy định về trách nhiệm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng nêu rõ các cơ quan, tổ chức liên quan có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục và bảo vệ trẻ em khi tham gia môi trường mạng dưới mọi hình thức. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân quản lý, cung cấp sản phẩm, dịch vụ thông tin, truyền thông và tổ chức các hoạt động trên môi trường mạng phải thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn và bí mật đời sống riêng tư cho trẻ em theo quy định của pháp luật.

Ngày 1-6-2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 830/QĐ-TTg về việc phê duyệt chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021-2025” với “mục tiêu kép” là bảo vệ bí mật đời sống riêng tư và ngăn chặn, xử lý các hành vi lợi dụng môi trường mạng để xâm hại trẻ em; đồng thời duy trì một môi trường mạng lành mạnh, phát triển hệ sinh thái các sản phẩm ứng dụng Việt cho trẻ em học tập, kết nối, giải trí một cách sáng tạo.

Nhằm triển khai Quyết định số 830/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông đang lấy ý kiến góp ý dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Hy vọng quy tắc sớm ra đời góp phần tăng cường nhận thức, ứng xử của cả trẻ em và phụ huynh về vấn đề này.

Lê Phượng