Chuyện về "ông vua phá bom" người Hoằng Hóa

Trong lễ phong tặng Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân ngày 16-10-2014, nhiều người dễ dàng nhận ra anh hùng Cao Xuân Thọ bởi mái đầu đã bạc trắng nhưng dáng vẻ hãy còn nhanh nhẹn, hoạt bát, nhất là đôi mắt vẫn ánh lên vẻ cương nghị sắc sảo. Ông được coi là một trong “4 vua phá bom” gồm: Cao Xuân Thọ, Trịnh Văn Huyền, Nguyễn Tiến Thụ, Trần Văn Cam thời chống thực dân Pháp, góp phần cùng dân tộc làm nên bản hùng ca Điện Biên Phủ “chấn động địa cầu”

Anh hùng LLVT Cao Xuân Thọ.

Cao Xuân Thọ sinh năm 1926 tại xã Hoằng Giang - một xã phía Tây của huyện Hoằng Hóa. Từ nhỏ ông đã vốn nhanh nhẹn hoạt bát và rất đỗi siêng năng, cần cù. Trưởng thành nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ông tham gia vào đội TNXP, nguyện đem tuổi thanh xuân hiến dâng cho đất nước, mong mỏi cống hiến thật nhiều cho sự nghiệp chiến đấu giải phóng dân tộc.

Năm 1953, Đoàn TNXP được thành lập với mật danh Đoàn X-P. Để thực hiện nhiệm vụ, Đoàn quyết định thành lập Đội phá bom nổ chậm. Cao Xuân Thọ được giao trọng trách đội trưởng đội phá bom Đại đội 404 (thuộc đội 40) cùng đội 34 làm nhiệm vụ bảo vệ an toàn giao thông cho đường 13 và đường 41 phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ. Đội của ông phụ trách cung đường tại Ngã Ba Cò Nòi và đường ngầm Hát Lót (Sơn La).

Cò Nòi là địa danh đã đi vào lịch sử dân tộc tựa mốc son ghi đậm thành tích chiến đấu vẻ vang của lực lượng TNXP. Là ngã ba nối liền đường 13 từ Yên Bái lên Điện Biên và đường 41 từ khu IV đi Hòa Bình và lên Điện Biên. Nơi đây là một thung lũng hẹp và sâu. Đây là cửa ngõ tiến vào Tây Bắc, nối thông đồng bằng Bắc Bộ, chiến khu Việt Bắc và khu IV với chiến trường Điện Biên Phủ, nó trở thành con đường độc đạo để tiến vào Điện Biên Phủ. Nơi đây có vị trí chiến lược đòi hỏi phải liên tục được thông suốt, nếu để ách tắc sẽ không thể nào vận chuyển lương thực, vũ khí phục vụ chiến trường Điên Biên Phủ.

Nắm được vị trí yết hầu này nên quân Pháp đã tập trung đánh phá ác liệt, hòng cắt đứt sự tiếp tế của ta cho mặt trận. Địch cho máy bay bắn phá liên tục rải hết đợt bom này đến đợt bom khác, bom rơi như vãi mạ, trung bình mỗi ngày có tới 300 quả bom thả xuống nơi này. Tính sơ bộ có tới 69 tấn bom chúng rải tại đây. Bom nổ liên tục, bom chồng bom, khói lửa ngút trời đinh tai nhức óc, cả khu không còn cây nào sống sót, đất đá bay tơi tả, núi rừng rung chuyển chẳng yên lấy một phút giây, ít nhiều máu xương TNXP đã đổ. Đơn vị anh mới tháo hết đợt bom này lại tiếp đến đợt bom khác. Khó khăn gian khổ nối tiếp, địch thả nhiều loại bom khác nhau gây khó khăn cho quân ta trong việc rà phá, làm cho nhiệm vụ phá bom thông đường thêm nặng nề khó khăn.

Anh hùng Cao Xuân Thọ (ngoài cùng bên phải) tại Đại hội liên hoan anh hùng, chiến sĩ thi đua công nông binh toàn quốc lần thứ hai ngày 7-7-1958. (Ảnh: Di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi)

Người ta không thể tưởng tượng được rằng với những công cụ hết sức thô sơ là cuốc, xẻng, thuốn và thuốc nổ, Đại đội phá được hàng trăm quả bom.

Với tinh thần tất cả cho thông đường chiến dịch, "Trái tim còn đập thì mạch máu giao thông còn giữ vững” không quản khó khăn gian khổ, đương đầu với hiểm nguy với cái chết rình rập, bằng bản lĩnh kiên cường ông và đồng đội can đảm bám đường bám trận địa phá hết đợt bom này đến đợt bom khác giữ vững con đường giữ mạch máu giao thông cho bộ đội và hàng hóa kịp ra chiến trường.

Đảm đương vài trò người chỉ huy mưu lược dũng cảm, Cao Xuân Thọ còn là người trực tiếp phá và thu gom hơn 100 quả bom các loaị. Hiếm có người nào đã 4 lần được làm lễ truy điệu sống như ông. Đồng đội còn kể lại chuyện sau lễ truy điệu sống, vào tháng 3-1954 cùng đồng đội phá bom dưới vực sâu cách đường ngầm Tà Vài 4 km, Cao Xuân Thọ đã làm nóng người bằng kinh nghiệm của người đi biển đó là uống bát nước mắm rồi lặn xuống và phát hiện quả bom kẹt ở khe đá. Cao Xuân Thọ lấy dây rừng buộc vào lưng và cẩn thận dặn anh em khi ốp được bộc phá vào ngòi nổ sẽ giật dây 3 lần để đồng đội biết mà kéo lên. Những giây phút chờ đợi với người trên bờ thật căng thẳng và nỗi lo tan biến khi thấy dây giật 3 lần. Ông được kéo lên và chỉ sau 20 phút kích nổ quả bom đã nổ vang trời, tung bọt nước cao hàng chục mét. Cao Xuân Thọ cùng đồng đội đã mỉm cười quên đi cơn đói, rét lạnh và cái chết cận kề khi nhìn thấy cầu Tà Vài được an toàn xe lại nối đuôi nhau ra trận.

Cao Xuân Thọ có niềm vinh dự lớn được 4 lần gặp Bác Hồ và 3 lần được Bác tặng Huy hiệu của Người. Trong Đai hội liên hoan anh hùng, chiến sĩ thi đua Công nông binh toàn quốc lần thứ hai ngày 7-7-1958 ông vinh dự được Bác Hồ gắn Huân chương Lao động hạng Ba và Huy hiệu Chiến sĩ thi đua.

Những ngày cuối đời ông rời căn nhà nhỏ giản dị ở Quỳnh Mai, Hai Bà Trưng Hà Nội về quê vui sống và luôn nêu cao vẻ đẹp ngời sáng của Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân.

Nguyễn Hữu Ngôn (Viết theo lời kể của anh hùng LLVT Cao Xuân Thọ)