Nghĩa tình vùng biên...

Ở dải đất vùng biên Mường Lát, nhắc đến nghĩa tình giữa hai dân tộc Việt - Lào, có lẽ ai cũng rõ, gần như trên tất thảy các bình diện. Từ hợp tác đảm bảo an ninh, quốc phòng, đến sự tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau về văn hóa, chính trị, kinh tế - xã hội. Trong đó có nghĩa tình sâu đậm của cán bộ y, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát dành cho bệnh nhân người Lào sang khám, điều trị, cũng như mối ân tình mà bà con các dân tộc Nhân dân Lào dành cho y, bác sĩ bệnh viện.

Bác sĩ Lương Thị Dấn trong buổi chia tay gia đình người Lào xuất viện về nước.

Sáng ngày cuối năm, trước cổng Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát, tôi tình cờ bắt gặp nữ bác sĩ Lương Thị Dấn với nụ cười hồn hậu tiễn chân một gia đình bệnh nhân người Lào xuất viện về nước. Thông qua bác sĩ Dấn, tôi được biết, đó là gia đình Nàng Thoòng, cụm Mường Hằng (huyện Sốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn, nước CHDCND Lào) trở về nhà sau hơn 10 ngày được các y, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát mổ đẻ thành công, “mẹ tròn con vuông”. Nàng Thoòng nói, gần 30 năm có mặt trên đời, nhưng có lẽ năm nay Thoòng vui hơn cả. Gia đình Thoòng đã có thêm một thành viên mới, là con trai. Thoòng sẽ đặt tên con là Thào Inh. Hy vọng, Inh sau này lớn lên sẽ có đôi chân cứng như hòn đá cuội đủ để chinh phục những ngọn đồi vùng biên, khai thêm cái rẫy, trồng thêm cây ngô, cây sắn...

Kể về thời khắc sinh tử, Thoòng chưa hết hãi hùng, khi cái bụng đến ngày sinh nở mà mãi chưa có dấu hiệu chuyển dạ, đau bất thường. Lần này, Thoòng lo lắm! Thoòng có dự cảm chẳng lành. Y tế ở bản Thoòng cũng không bắt được cái bệnh, lão thầy cúng thì bảo mổ trâu làm lễ “bắt con ma” trong bụng, nhưng Thoòng không tin. Thoòng nhờ cán bộ y tế cụm liên hệ tới các y, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát giúp đỡ. Ngay sau đó, xe cấp cứu của bệnh viện sang tận bản, đưa Thoòng đi cấp cứu trong đêm, các bác sĩ chẩn đoán là ca khó sinh, cần mổ gấp. “Nằm trên bàn mổ, Thoòng miên man nghe tiếng con khóc to, tiếng rõ ràng, Thoòng vui lắm! Nhờ có y, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát mà gia đình Thoòng được đón niềm vui trọn vẹn” - Thoòng chia sẻ.

Theo bác sĩ Dấn, gia đình Thoòng là một trong nhiều trường hợp, bệnh nhân ở các huyện giáp biên thuộc nước bạn Lào sang ta khám, điều trị. Đa phần các bệnh nhân sang ta đều có hoàn cảnh hết sức khó khăn. Nhiều trường hợp, các y, bác sĩ trong bệnh viện phải kêu gọi, quyên góp tiền ăn, mua chăn màn, quần áo ủng hộ... Khi được điều trị khỏi cái bệnh, mỗi dịp lễ lạt, gặp gỡ thăm thân hai bên, là bà con người Lào lại có những chai mật ong rừng, cân thịt lợn gác bếp, hay bao gạo nương ngon mang sang biếu y, bác sĩ bệnh viện. Biếu mà bác sĩ không nhận là cái bụng của bà con Lào không vui!...

Tiếng loa phòng khám của bệnh viện gọi tên Nàng Cò và Thào Vằn Pa Siết (trú tại cụm Hào Sén, huyện Sốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn, nước CHDCND Lào). Hai vợ chồng Nàng Cò bị đau lưng, lại thêm cái chân sưng phù, không thể leo nương, leo rẫy nên đã nhờ bộ đội biên phòng liên hệ tới các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát chẩn đoán. Sau khi được các bác sĩ khám, tư vấn, vợ chồng Nàng Cò được cấp thuốc uống miễn phí. Nàng Cò vui lắm, bởi trong tâm trí, không bao giờ quên những tình nghĩa mà y, bác sĩ ở Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát đã từng cưu mang, giúp đỡ hơn mươi năm về trước. Nàng Cò kể, Thào Vằn Pa Siết vốn là con sâu rượu của cụm Hào Sén. Uống rượu say, Siết lại gây ra chuyện, đập phá đồ đạc trong nhà. Đập phá chán, Siết lại đánh vợ, đuổi con. Siết uống rượu thay cho ăn cơm, rồi một lần Siết bị ngộ độc rượu. Siết nôn ra máu, nằm sõng soài giữa nhà. Cò và các con hốt hoảng đưa Siết đến y tế ở cụm, rồi sau đó chuyển sang Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát cứu sống kịp thời.

Nàng Cò nhớ: “Đến bệnh viện cứu chữa cho chồng, nhưng lúc đấy Cò chỉ còn 200.000 đồng khi đổi sang tiền Việt. Dùng được mấy ngày thì hết tiền, không còn tiền để ăn uống những ngày tiếp theo. Câu chuyện của gia đình Cò đến tai bác sĩ Phúc, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát. Bác sĩ đã mang cơm cho gia đình, kêu gọi y, bác sĩ, bệnh nhân trong viện ủng hộ”. Từ ngày được các bác sĩ ở Việt Nam cứu sống, khuyên nhủ, Thào Vằn Pa Siết đã đoạn tuyệt được với rượu. Siết chăm chỉ làm nương, làm rẫy, yêu thương vợ con. Người làm vợ như Cò thấy ấm cái bụng lắm! Nghĩa tình mà y, bác sĩ cùng các bệnh nhân ở Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát năm xưa, Cò sẽ giữ mãi trong lòng. Cũng từ đợt ấy, mỗi lần sang Việt Nam thăm thân, hay dự các ngày lễ lạt... gia đình Cò lại tìm gặp bác sĩ Dấn, bác sĩ Phúc hỏi thăm sức khỏe.

Câu chuyện Nàng Cò nhắc tôi nhớ đến bác sĩ Hà Thị Phúc - bác sĩ định hướng sản, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát, người tôi từng có cơ duyên gặp từ hơn mười năm về trước trong một lần chị cùng kíp mổ cứu sống một bệnh nhân người Lào chửa ngoài dạ con. Trước mắt tôi, vẫn dáng người mảnh khảnh trong bộ trang phục blouse trắng, bác sĩ Phúc nở nụ cười đôn hậu, ấm áp mà không quên nhắc về trường hợp “mổ bụng” cứu sống bệnh nhân Lào hơn mười năm về trước mà tôi từng phỏng vấn. Bác sĩ Phúc cho biết: Sau khi kíp mổ năm ấy thành công, gia đình bệnh nhân sang tận nhà cảm ơn và xin kết thân, chị em kết nghĩa, đi lại từ đó tới giờ. Nhắc lại chuyện xưa, đó là trường hợp bệnh nhân Nàng Liễu, người dân tộc Dao (25 tuổi, bản Piềng Phường, huyện Sốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn, nước CHDCND Lào) chửa ngoài dạ con. Tình trạng bệnh nhân khi nhập viện rất nặng, bệnh nhân bị viêm loét, bị trướng và thiếu máu nặng... nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng.

Thời điểm bệnh nhân Liễu nhập viện là khoảng tháng 11 âm lịch, thời tiết rất lạnh, nhưng gia đình bệnh nhân rất khó khăn, quần áo mỏng manh, cũ rách. Sau khi vận động, kêu gọi, ngay chiều hôm đó, bà con người đùm xôi, người cái áo, cái chăn, màn... giúp đỡ Liễu. Và, bằng tất cả sự nỗ lực, ca mổ diễn ra liên tục suốt 4 giờ đồng hồ đã thành công. Sau 15 ngày điều trị, bệnh nhân được ra viện. Vài tháng sau đó, trong một lần sang huyện Sốp Bâu, bác sĩ gặp lại Nàng Liễu, cùng đồng chí Bí thư Huyện ủy Bông Phít, bác sĩ Phúc được biểu dương trước hội nghị. Câu chuyện của tôi và bác sĩ Phúc bị ngắt quãng khi điện thoại của chị có người gọi đến báo có ca cấp cứu mới.

Chào bác sĩ Phúc, tôi đi ra sân bệnh viện gặp lái xe Bùi Duy Tùng, anh vừa chở bệnh nhân cấp cứu từ xã Mường Chanh về, đang tranh thủ ăn tạm nắm xôi chống đói. Với anh Tùng, đặc thù nghề nghiệp nhiều hôm không cho anh một bữa ăn trọn vẹn. Thời gian công việc đến bất kể, có khi nhận lệnh lên đường lúc nửa đêm, rạng sáng, thậm chí ngay trước bữa cơm mới dọn ra... Gần 15 năm cầm vô lăng xe cấp cứu, anh Tùng đã có cả nghìn chuyến xe “vượt biên” qua bên kia biên giới nước bạn để đón bệnh nhân cấp cứu. Với anh, mỗi chuyến xe lăn bánh qua bên kia biên giới luôn mang những cảm xúc đặc biệt. Đa phần xe cấp cứu bệnh viện sẽ đón bệnh nhân từ cửa khẩu G9 (địa phận xã Nhi Sơn) hoặc Cửa khẩu Tén Tằn. Nhưng với những trường hợp phải qua bên kia ngọn đồi, sang đất bạn đều là những trường hợp cấp bách, đặc biệt.

Mới đây, khoảng hơn 1 tháng, có một ca bệnh nhân bị hoại tử nặng, trạm y tế bên cụm y tế nước bạn đã liên hệ với Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát xin hỗ trợ cấp cứu. Anh Tùng cùng một bác sĩ, một thông dịch viên tiếng Lào lên đường làm nhiệm vụ, đưa bệnh nhân sang Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát điều trị. Sau gần 40 ngày được các y, bác sĩ bệnh viện chăm sóc, điều trị, bệnh nhân xuất viện trong niềm vui mừng khôn xiết. Với những người lái xe cấp cứu như anh Tùng, bản thân không ngại vất vả mà chỉ sợ mưa gió, bão bùng hay vì một lý do gì khác khiến xe không thể di chuyển, đưa đón bệnh nhân cấp cứu kịp thời, ảnh hưởng đến sự an nguy tính mạng.

Đồng hồ điểm 11 giờ trưa, nhưng phòng khám bệnh của bệnh viện vẫn chật kín người. Bác sĩ Dấn nhẩm tính, chỉ trong buổi sáng hôm nay, chị đã làm thủ tục, thăm khám cho 50 bệnh nhân người Lào. Các bệnh nhân đều được khám, cấp thuốc miễn phí. Ở cái không gian chật hẹp ấy, có một điều đặc biệt mà tôi dễ nhận thấy đó là việc giao tiếp bằng tiếng phổ thông ở đây khá khiêm tốn. Chủ yếu sử dụng bằng tiếng bản địa như: Mông, Thái, Dao, Khơ Mú... Và một thứ tiếng đặc biệt, đó là tiếng Lào - tiếng nói của người dân tộc anh em bên kia biên giới.

Chia sẻ về mối quan hệ nghĩa tình giữa hai dân tộc Việt - Lào nơi bệnh viện vùng biên, bác sĩ Nguyễn Huy Văn, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát khẳng định: Đó là mối quan hệ chí tình, chí nghĩa, đoàn kết giữa 2 dân tộc anh em. Những năm qua, được sự quan tâm từ Trung ương đến tỉnh, huyện, trong việc tạo điều kiện về nguồn kinh phí hỗ trợ khám, chữa bệnh miễn phí cho bệnh nhân Lào. Qua đây thể hiện tính nhân văn cao cả của Đảng, Nhà nước ta với Nhân dân các dân tộc giáp biên nước bạn Lào. Xuất phát từ mối quan hệ thắm tình đó, quan điểm của bệnh viện là khám bệnh cho bệnh nhân Lào cũng giống như khám cho bệnh nhân người Việt. Có khác, chỉ là giữa bệnh nhân không có bảo hiểm y tế và bệnh nhân có bảo hiểm y tế. Bệnh nhân trên địa bàn huyện Mường Lát thì gần như 100% được bảo hiểm y tế chi trả. Còn bệnh nhân người Lào được khám, chữa bệnh miễn phí. “Mỗi bệnh nhân Lào khi sang ta, chủ yếu chỉ cần giấy thông hành qua cửa khẩu, đến bệnh viện khám, điều trị thì là bệnh nhân của bệnh viện, được quan tâm chu đáo từ khâu khám, chữa bệnh với những điều kiện chăm sóc tốt nhất về cơ sở vật chất, thuốc men” - bác sĩ Văn nhấn mạnh.

Theo bác sĩ Văn, từ thực tế tuyến y tế cơ sở của các huyện bạn giáp biên còn nhiều khó khăn cả về nhân lực, vật lực, nhiều ca khó, phức tạp, các đơn vị y tế của 2 huyện Viêng Xay, Sốp Bâu đều liên hệ phía Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát hỗ trợ, giúp đỡ. Theo thống kê, trung bình mỗi năm bệnh viện hỗ trợ khám, điều trị cho hàng nghìn lượt bệnh nhân người Lào. Bên cạnh đó, bệnh viện cũng thường xuyên tổ chức những chuyến xe y tế lưu động miễn phí sang hỗ trợ các bản, cụm bản giáp biên 2 huyện Viêng Xay, Sốp Bâu. Mới đây, cụm bản Mường Hằng, huyện Sốp Bâu đã có thư ngỏ đề nghị Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát hỗ trợ khám, chữa bệnh cho công dân. Sau khi tiếp nhận lời đề nghị, phía bệnh viện đã hoàn tất thủ tục, bố trí 2 xe chở thuốc, phương tiện, tổ chức 1 ngày khám, cấp thuốc miễn phí cho hơn 600 người cụm Mường Hằng. “Sau buổi khám bệnh, cấp thuốc miễn phí tại cụm Mường Hằng, thì ông Bun Mi Suổn Nha Phăn, Phó Bí thư cụm bản Mường Hằng đã có thư cảm ơn các y, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát. Trân quý mời phía cán bộ y, bác sĩ bệnh viện bố trí sang giao lưu văn hóa, văn nghệ một dịp gần nhất với bà con cụm bản” - bác sĩ Văn chia sẻ thêm.

Nói về vai trò của Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát trong hoạt động khám, điều trị cho bệnh nhân Lào, ông Triệu Minh Xiết, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Mường Lát đánh giá: “Mặc dù là bệnh viện còn nhiều khó khăn, cơ sở vật chất còn thiếu thốn, chưa bố trí được khu khám, điều trị riêng cho bệnh nhân người Lào, nhưng với sự nỗ lực trong các hoạt động hỗ trợ y tế, thăm khám, điều trị cho bệnh nhân các dân tộc hai huyện giáp biên đã, đang góp phần xây dựng, tô thắm thêm mối quan hệ đoàn kết truyền thống giữa hai dân tộc anh em, đảm bảo an ninh, quốc phòng huyện biên giới”.

Bài và ảnh: Đình Giang