Thương ngày… bão đổ

Mẹ gọi điện bảo, còn ít lúa ngoài ruộng bị đổ xiêu từ trận mưa hôm trước chưa kịp gặt, thì nay lại mưa. Nghe dự báo thời tiết, đợt mưa này kéo dài đến mấy ngày, có khi hỏng mất đám lúa, bây giờ chỉ còn biết… nhờ trời.

(Ảnh minh họa).

Cũng như bao người nông dân lam lũ quê tôi, đến nay, khi tóc đã ngả hoa râm thì tài sản giá trị nhất với bố mẹ tôi cũng chỉ có vài sào ruộng, mỗi năm hai vụ lúa. Nhà nông, ngoài gạo ăn cho cả nhà, còn thừa bao nhiêu bố mẹ lại để dành nuôi thêm con lợn, đàn gà… Chẳng đáng là bao nhưng cuối năm bán đi, cũng gọi là có một khoản để các con đi học, rồi thì giỗ, tết, bao thứ phải lo.

Giờ đây, khi đã có tuổi, không thể lam lũ như trước, bố mẹ tôi vẫn không bỏ ruộng. Mẹ tôi thường bảo, bỏ ruộng thì lấy gạo đâu mà ăn. Nhưng tôi biết đó chỉ là cái cớ. Bởi, chị em tôi đều đã có gia đình với cuộc sống riêng, nên gạo ăn của bố mẹ có đáng bao nhiêu.

Mẹ tôi yêu ruộng, thứ tình yêu mà nếu quy ra lợi nhuận thu được từ cây lúa thì người ta sẽ thấy ngay đó là một “bài toán” vất vả và nhiều nguy cơ. Có lần, ngồi tính với mẹ chi phí cho một sào ruộng, để nếu được mùa, bán lúa lấy tiền thì may ra vừa đủ, còn nếu chẳng may mất mùa, thì coi như công cốc, thua lỗ. Nhưng mẹ lại bảo, ai cũng tính như thế thì có mà bỏ ruộng hết. Là mẹ tôi, một người sống vì đồng ruộng nhưng lại chưa từng tính chuyện thiệt - hơn!

Làm nông vốn dĩ vất vả, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời. Nắng tháng 5 chang chang bỏng rát hay mưa tháng chạp rét căm căm thì người nông dân vẫn cứ ra đồng. Đâu phải người làm nông không thấy vất vả, mà sự vất vả đã như một “thói quen”. Dẫu vậy, có lẽ cũng chẳng bằng sự “vất vả” thấp thỏm mỗi khi đến độ thu hoạch của vụ mùa. Cái sự thấp thỏm mà mẹ tôi vẫn nói “trăm sự nhờ trời”.

Lúa vụ mùa thường thu hoạch vào tầm cuối tháng 8, đầu tháng 9 (âm lịch). Ấy cũng là thời điểm mưa bão thất thường. Vậy nên, năm nào cũng vậy, lo từ khi bông lúa uốn câu, vàng trứng cá… Cứ mỗi trận mưa qua đi mà đám lúa vẫn còn đứng vững, đã là một sự “ơn trời”.

Nếu chẳng may, ruộng lúa vào luồng xoáy của cơn giông lốc nào đấy mà đổ rạp, thì đúng là... Những cấy hái, phân tro, chăm sóc, sắp đến ngày thu hoạch thì rơi vào cảnh “bỏ thương vương tội”. Tôi chợt nhớ, đã lâu lắm rồi, một năm sau cơn bão đổ, ruộng lúa hơn hai sào của nhà tôi “nằm rạp” giữa mênh mông nước. Những đon lúa nặng nước được cắt cho lên chiếc thuyền tre, chở lên bờ ruộng hong cho ráo rồi mới chở về nhà chạy máy. Vì quá vất vả, hơn một lần tôi đã hỏi mẹ: Sao nhà mình không chọn nghề khác để làm, làm ruộng khổ quá… Và cho đến bây giờ, mẹ vẫn chưa từng một lần trả lời tôi vì sao mẹ lại làm ruộng!

Cuộc sống phát triển với nhiều thay đổi, người dân quê tôi có nhiều hơn sự lựa chọn mưu sinh. Chí ít, đi làm công nhân một tháng cũng có thể kiếm được cả tấn thóc, mà lại không cần thấp thỏm lo lắng “nhờ trời”. Cũng vì lẽ đó, mỗi năm cánh đồng làng quê tôi lại thêm những đám ruộng hoang hóa. Nếu không bỏ ruộng, nhiều nhà cũng chỉ cấy một vụ Chiêm (tháng 5) ăn chắc, còn vụ Mùa nhiều âu lo thì bỏ đấy.

Nhưng mẹ tôi thì không. Đều đặn mỗi năm hai vụ lúa. Ngay cả chuyện có mất trắng vụ Mùa thì dường như cũng chỉ khiến bà buồn, thở than trong mươi ngày, rồi đến năm sau, lúa vẫn cứ được gieo trồng. Có lần mẹ tôi bảo, ruộng cũng như con người, cần được cày bừa, cấy hái, chăm sóc đều đặn thì mới tốt tươi, còn được hay mất mùa là chuyện của... ông trời.

Dù nói vậy, nhưng tôi hiểu những ngày mưa bão thế này mà lúa còn đang ngoài ruộng, thì lòng bà cũng như lửa đốt. Cái sự thấp thỏm âu lo chưa hẳn vì dăm tạ lúa. Đó dường như vẫn là nỗi lòng “trông trời, trông đất, trông mây” của bao thế hệ người làm nông xưa, nay.

Khánh Lộc