Vượt qua sóng gió buổi chiều tà

Khi đất nước còn chiến tranh, họ dâng hiến tuổi thanh xuân để đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành độc lập dân tộc. Thời bình, người lành lặn, người khiếm khuyết một phần cơ thể, họ động viên nhau vượt qua khó khăn trong cuộc sống.

Vợ chồng cựu chiến binh Dương Xuân Lương (thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An) hiện phải cưu mang, chăm sóc cả con trai và cháu nội.

Cán bộ, chiến sĩ được lựa chọn tham gia Đoàn tàu không số là những người thông minh, quyết đoán, táo bạo và đều tự xác định “ra đi cảm tử, không hẹn ngày về”... Khi gặp hiểm nguy, sẵn sàng quyết tử lao vào tàu địch, chiến đấu đến cùng để bảo vệ hàng hóa, vũ khí, cung đường vận chuyển... Trên mỗi chuyến tàu chỉ có sĩ quan chỉ huy, người làm nhiệm vụ cơ yếu, báo vụ mới được cấp phát giấy và bút chì để ghi chép, liên lạc trong trường hợp cần thiết. Còn chiến sĩ, muốn viết thư về cho gia đình phải được chỉ huy kiểm duyệt và tự tay chỉ huy niêm phong, mang đi gửi. Vì tính chất bí mật mà rất nhiều người tham gia Đoàn tàu không số không có một cái giấy khen, không một huân, huy chương nào. Thậm chí có người trong lý lịch cũng không một dòng ghi lại. Hoàn thành nhiệm vụ, nhiều người ra quân, về mất sức, lương không có, cuộc sống khó khăn vất vả.

Trong hành trình thăm đồng đội của Hội Truyền thống đường Hồ Chí Minh trên biển Việt Nam tỉnh Thanh Hóa, chúng tôi không khỏi rơi nước mắt khi gặp cựu binh Lê Văn Hòa, thủy thủ tàu 641. Nhập ngũ năm 1971, chiến đấu trên các chiến trường và tham gia Đoàn tàu không số, sau đó ông có 2 năm ra Trường Sa phục vụ và đến năm 1977 ra quân. Từ chiến trường trở về, ông bị nhiễm chất độc da cam. Sinh 7 người con thì 1 người mất, 6 người còn lại đều bị nhiễm chất độc da cam. Duy có người con trai cả lập gia đình thì 2 đứa cháu đầu cũng mất, 3 đứa sau nằm rúm ró một chỗ.

Gương mặt đen đúa, gầy quắt của ông Hòa hiện lên nhiều nỗi ưu phiền. 3 thế hệ trong gia đình bị nhiễm chất độc da cam. Mọi khó khăn dồn lên vai nhưng ông chỉ có khoản tiền trợ cấp chất độc da cam 2 triệu đồng/ tháng. Ông Hòa nghẹn ngào: “Có nhiều tiêu nhiều, có ít tiêu ít. Tôi may mắn còn có chỗ chui ra chui vào”. Nhờ những chế độ chính sách của nhà nước, ông được xây nhà ở Phú Nghĩa, thị trấn Lộc Hà, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh.

Thủy thủ tàu không số Lê Văn Hòa còn gặp nhiều khó khăn.

Cả tuổi trẻ gắn bó với con tàu vượt qua bao sóng gió, bom đạn chở vũ khí tiếp tế cho chiến trường miền Nam, về già cựu chiến binh Dương Văn Lương (khối 2, phường Thu Thủy, thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An) gặp nỗi bất hạnh khi con trai bị tai nạn, ngôi nhà cũ thấm dột không đủ tiền sửa sang…

Năm 1964, đang là sinh viên Đại học Hàng Hải, ông Lương đăng ký nhập ngũ và được biên chế về Tàu 42, Đoàn 125, Quân chủng Hải quân. Từ đó, cuộc đời gắn với biển khơi, lênh đênh cùng sóng gió, bao lần đối mặt với hiểm nguy. Từ năm 1964 - 1970, ông Lương có 8 lần truy điệu sống khi lên tàu làm nhiệm vụ, trong đó 5 chuyến vận chuyển vũ khí vào rừng U Minh tiếp tế, 3 chuyến tham gia trinh sát cùng Bộ Tham mưu Quân chủng Hải quân.

Vợ chồng ông Lương sinh được 5 người con, đều đã xây dựng gia đình riêng. Tưởng chừng sẽ được hưởng an nhàn lúc tuổi già nhưng hoạn nạn đã bất ngờ ập đến khi hơn 3 năm trước con trai thứ 4 là Dương Hải Đăng - kỹ sư cầu đường, không may bị tai nạn giao thông. Vụ tai nạn đã khiến anh bị chấn thương sọ não rất nặng, phải qua nhiều lần phẫu thuật mới giữ được mạng sống. “Số tiền tích góp bao nhiêu năm để dưỡng già và sửa sang nhà cửa đều phải dùng vào việc chữa trị cho thằng Đăng. Hết tiền tích góp lại đi vay mượn khắp nơi để cứu sống nó bằng được, tính đến nay chi phí chữa trị đã hết gần hai tỷ đồng”, bà Trịnh Thị Tùy, vợ ông Lương chia sẻ.

Chia sẻ khó khăn với cựu chiến binh Dương Văn Lương, Ban Liên lạc cựu chiến binh Đoàn tàu không số khu vực Nghệ An - Hà Tĩnh đã lập hồ sơ trình Bộ Quốc phòng và bộ đã có quyết định hỗ trợ gia đình ông Lương 80 triệu đồng để làm nhà tình nghĩa. Nhưng số tiền này không thể đủ chi phí cho việc sửa sang. Hiện các cấp chính quyền và đoàn thể thị xã Cửa Lò tiếp tục vận động hỗ trợ gia đình ông.

Nhân kỷ niệm 60 năm ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển năm (1961 - 2021), Bộ Quốc phòng và các cấp ủy, chính quyền đã có nhiều chương trình quan tâm hỗ trợ, giúp đỡ các gia đình, cá nhân trực tiếp tham gia các hoạt động của đường Hồ Chí Minh trên biển, nhất là các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn. Tính đến nay, ở Thanh Hóa đã có 18 ngôi nhà của các chiến sĩ hải quân được hỗ trợ xây và sửa chữa, trong đó, thị xã Nghi Sơn là 12 ngôi nhà.

Về thôn Tăng Phúc, xã Ngư Lộc (Hậu Lộc), chúng tôi gặp cựu chiến binh Hoàng Chí Thanh (SN 1952). Năm 1971, ông nhập ngũ, đến tháng 4-1972, kết thúc nhiệm vụ ở tàu không số. Sau đấy ông đi học ở Trường Sĩ quan Hải quân rồi về Bộ Tư lệnh Hải quân vùng 5, Cục Xây dựng kinh tế hải quân. Thời gian tham gia hoạt động ở tàu không số ông được nhận 1 huân chương chiến sĩ giải phóng. 16 năm làm việc, ông về mất sức và được hưởng trợ cấp bệnh binh với số tiền trên 2,5 triệu đồng/tháng.

Trước đây, căn nhà cấp 4 của ông ọp ẹp, 3 gian nhỏ tưởng chừng lúc nào cũng có thể sập. Nhờ số tiền hỗ trợ của Nhà nước là 80 triệu đồng cùng tiền tích cóp của gia đình, ông đã dựng được ngôi nhà mới rộng 90m2.

Pháo thủ Vũ Huy Sáng (SN 1946), thôn Bắc Thành, phường Hải Ninh (thị xã Nghi Sơn) nhập ngũ tháng 2-1964, đến tháng 4-1964 ông tham gia tàu 165 thuộc Lữ đoàn 125. Với 11 chuyến đi biển và tổng thời gian phục vụ trong quân đội là 19 năm 4 tháng 18 ngày, ông đã được tặng Huân chương chiến sĩ giải phóng, Huân chương kháng chiến, 3 Huân chương chiến sĩ vẻ vang. Về mất sức một lần, ông là thương bệnh binh hạng 2/3, hưởng trợ cấp là 2.690.000 đồng/tháng. Cách đây hơn 10 năm, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam tặng nhà tình nghĩa với số tiền là 60 triệu đồng. Căn nhà được xây sau nhiều năm đã xuống cấp, dột nát. Vì thế, năm 2021, Bộ Tư lệnh Hải quân, Ban liên lạc đường Hồ Chí Minh trên biển tặng tiền tu sửa nhà tình nghĩa là 80 triệu đồng. Chia sẻ về điều này, cựu chiến binh Vũ Huy Sáng nói: “Tôi thật sự may mắn vì có 2 lần được tặng tiền xây và sửa nhà. Chính nhờ những nghĩa tình ấy mà cuộc sống của tôi bớt khó khăn”.

Nói về những khó khăn của chiến sĩ Hải quân nói chung, Đoàn tàu không số nói riêng, Trung tá Vũ Trung Tính, Chủ tịch Hội Truyền thống đường Hồ Chí Minh trên biển Việt Nam tỉnh Thanh Hóa, cho biết: “Cán bộ, chiến sĩ Đoàn tàu không số đã chịu nhiều hy sinh, mất mát. Mỗi khi lên tàu là xác định sẵn sàng hy sinh để bảo vệ hàng hóa và bảo đảm bí mật nhưng họ vẫn không nao núng tinh thần. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách đối với người có công, các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, quan tâm hỗ trợ, giúp đỡ các gia đình, cá nhân trực tiếp tham gia các hoạt động của đường Hồ Chí Minh trên biển, nhất là các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn vừa là tri ân những đóng góp của người lính, vừa giúp họ vơi đi những vất vả, khó khăn”.

Hơn 60 năm đã qua đi, những người chiến sĩ năm nào vượt lên đầu sóng ngọn gió góp phần vào thắng lợi vẻ vang của dân tộc, nay nhờ sự động viên của những người đồng chí, đồng đội; sự quan tâm hỗ trợ của nhà nước, nhiều cựu chiến binh đã vượt qua cơn sóng gió buổi chiều tà.

Bài và ảnh: CHI ANH