Gian nan con chữ ở Cò Cài

Cò Cài là một trong những bản xa xôi nhất của xã Trung Lý (Mường Lát), đời sống của bà con nơi đây còn gặp nhiều khó khăn, vì thế đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác giáo dục. Dẫu vậy, những thầy giáo, cô giáo vẫn lặng thầm gắn bó “gieo chữ” với niềm tin vào tương lai tốt đẹp cho các em học sinh (HS).

Cô giáo Cầm Thị Xuân, quê xã Luận Khê, huyện Thường Xuân đang dạy học tại Trường Tiểu học Trung Lý 2, bản Cò Cài.

Gập ghềnh con đường đến trường

Cách trung tâm xã Trung Lý hơn 20 cây số, để đến Cò Cài chúng tôi có tới 3 lựa chọn, nhưng con đường nào cũng gập ghềnh, khó khăn, đó là đi ngược lên Mường Lý rồi đi đò qua sông Mã hoặc đến bản Nà Ón, Pá Quăn, men theo đường rừng để vào bản. Tôi quyết định xuôi về phía Cổng Trời qua bản Khằm 1, đến Pá Quăn để vào Cò Cài với sự giúp đỡ của cán bộ Đồn Biên phòng Trung Lý.

“Từ Pá Quăn vào Cò Cài gần 15 cây số đường rừng, cơ bản đã được đổ bê tông nhưng vẫn hiểm trở và còn gần 5 cây số đường đất. Thời tiết nắng ráo thì mất 1 giờ đồng hồ để đến Cò Cài, còn trời mưa thì chịu, không biết đến bao giờ. Thương nhất là các em HS, đường sá đi lại vất vả nên đến lớp, đến trường cũng vất vả hơn”, anh Thường, cán bộ biên phòng vừa đi đường vừa nói với tôi.

Chiếc xe máy men theo con đường cheo leo ở Pá Quăn, tiếng máy gằn trong cái nắng miền biên khô khốc. Hơn 10 năm bó với mảnh đất Trung Lý, đi khắp các bản vì vậy anh Thường là người am hiểu về phong tục, tập quán, đời sống bà con nơi đây. Để các em HS bám lớp, bám trường là sự nỗ lực cố gắng của các thầy, cô giáo và anh khâm phục họ bởi sự hy sinh, âm thầm bám trụ nơi những bản khó khăn như Cò Cài để gieo chữ.

Cò Cài hiện lên với những nếp nhà sàn vắng lặng trong nắng chiều. Chúng tôi dừng chân ở Trường Tiểu học (TH) Trung Lý 2 nằm cheo leo bên sườn đồi, với những đứa trẻ dù mong manh áo cộc, chân trần nhưng vẫn nở nụ cười tươi.

Thầy giáo Nguyễn Tiến Hiệp, Hiệu trưởng Trường TH Trung Lý 2 đã có 21 năm gắn bó với mảnh đất này đưa chúng tôi đi tham quan khu chính của trường và cho biết: Trường có 1 điểm chính (bản Cò Cài) và 5 điểm lẻ ở các bản: Cá Giáng, Cánh Cộng, Tà Cóm, Lìn, Pá Búa, với tổng số 368 HS, trong đó có 291 em thuộc hộ nghèo. Ở điểm trường chính Cò Cài có 3 lớp, trong đó có 2 lớp ghép (lớp 1-2), (lớp 3-4) và lớp 5, với tổng số 44 HS. Năm học 2021-2022, do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 nên công tác giảng dạy cũng gặp khó khăn, nhiều thầy cô, HS và phụ huynh trở thành F0, F1. Con chữ ở địa bàn khó khăn đã vất vả càng vất vả hơn vì dịch bệnh. Tuy nhiên, vượt qua khó khăn về dịch bệnh, cơ sở vật chất, các thầy cô giáo nỗ lực hoàn thành chương trình năm học.

“Vừa qua, nhà trường vừa được Công ty CP Xây dựng và Đầu tư phát triển nông thôn Miền Tây giúp đỡ lắp điện năng lượng mặt trời, các thầy cô giáo cũng đã có điện để soạn giáo án, được sử dụng quạt mát. Việc học tập, sinh hoạt của thầy trò nơi đây đã trở nên thuận lợi hơn rất nhiều. Tuy nhiên, về lâu dài, bà con cũng như các thầy cô giáo mong mỏi có điện lưới về bản để cuộc sống của bà con bớt khó khăn hơn, để hành trình thắp sáng con chữ cho con em đồng bào dân tộc thiểu số được thuận lợi hơn”, thầy giáo Nguyễn Tiến Hiệp chia sẻ.

Lặng thầm ươm mầm xanh

Đang mải miết dạy cho HS lớp 1, cô Cầm Thị Xuân, giáo viên Trường TH Trung Lý 2, lại quay sang giảng bài cho các em HS lớp 2. Lớp học của cô Xuân có 16 em, gồm 6 em lớp 1, 10 em lớp 2.

Cô Cầm Thị Xuân cho biết, một lúc dạy cả 2 lớp nên lúc nào cũng rôm rả. Ban đầu cũng khó khăn lắm, nhưng rồi cô trò cũng quen với việc dạy và học lớp ghép. Các em đến lớp đều đặn là điều đáng mừng. Dạy cho các em biết đọc thông, viết thạo cũng là sự cố gắng, kiên trì, bởi hầu hết các em đều là HS dân tộc thiểu số.

Cô giáo Cầm Thị Xuân, dân tộc Thái, quê ở xã Luận Khê, huyện Thường Xuân. Sau khi tốt nghiệp khoa Sư phạm Tiểu học, Trường Đại học Hồng Đức, cô lên Mường Lát công tác và gắn bó với Cò Cài được hơn 2 năm nay. Đường sá đi lại vất vả nên 2-3 tháng cô mới về quê thăm gia đình. Cô Xuân tâm sự, nhiều em trong lớp học của mình có hoàn cảnh khó khăn, ở lớp có em Ngân Văn Bảo, học lớp 1 và em Ngân Thị Lệ, học lớp 2, bố mất, mẹ bỏ đi, hiện 2 em đang sống với ông bà nội. Ngoài ra, ông bà nội Bảo, Lệ còn chăm sóc thêm em Ngân Thị Mai, lớp 2 là cháu ngoại.

Tôi hỏi cô Xuân:

- Cô giáo đã lập gia đình chưa?

- Em chưa. Xa gia đình cũng buồn lắm, điều kiện sinh hoạt trên Cò Cài rất thiếu thốn. Nhìn thấy đời sống bà con, các em HS nơi đây còn nhiều khó khăn mà thương lắm. Em chỉ mong được gắn bó để tiếp tục dạy học cho các em.

Cũng như cô Xuân, thầy Sung Văn Chu, dân tộc Mông, quê xã Nhi Sơn và thầy Triệu Văn Sệnh, dân tộc Dao, quê xã Pù Nhi (Mường Lát) cũng ngày ngày đem con chữ đến với các em HS ở Cò Cài. Lớp thầy Sệnh có 15 em, gồm 4 em lớp 4, 11 em lớp 3; lớp thầy Chu có 11 em HS lớp 5.

Con đường vào bản Cò Cài, xã Trung Lý, huyện Mường Lát còn khó khăn nên đã ảnh hưởng đến việc đi lại của bà con, đặc biệt là các em học sinh đến trường.

Gặp gỡ Phó bản Cò Cài Vi Văn Ngoan, anh cho biết: Bản có 118 hộ, trong đó có 78 hộ nghèo, 10 hộ cận nghèo, chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái sinh sống. Đời sống bà con phần nhiều phụ thuộc vào nương rẫy, trồng lúa nước, khai thác lâm sản. Bản chưa có điện, đường giao thông đi lại còn khó khăn nên đã ảnh hưởng đến công tác giáo dục. Các em HS TH và mầm non học tại bản, còn các HS cấp 2 và cấp 3 phải ra xã, lên huyện học. Bản tự hào có Bác sĩ Hà Thị Sanh, đang công tác tại Trung tâm Y tế huyện Mường Lát là người con đầu tiên của Cò Cài đi học đại học.

Đem theo câu chuyện ở bản Cò Cài trao đổi với ông Quách Văn Mỵ, Chủ tịch UBND xã Trung Lý, được biết, xã Trung Lý có 15 bản, trong đó 11 bản có đồng bào Mông và 4 bản có đồng bào Thái sinh sống. Hiện nay, 8 bản chưa có điện; đường giao thông vào các bản: Cò Cài, Cá Giáng, Cánh Cộng, Tà Cóm… rất khó khăn; tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao, nhiều gia đình không có điều kiện để quan tâm đến việc học của con em mình. Điều mong ước lớn nhất của bà con là mong sao Nhà nước quan tâm có điện lưới và có đường giao thông đi lại thuận lợi.

Được biết, năm 2021, HĐND tỉnh Thanh Hóa ban hành Nghị quyết số 129/2021/NQ-HĐND về chủ trương đầu tư Dự án nâng cấp tuyến đường giao thông từ bản Nà Ón đi bản Cò Cài, xã Trung Lý. Quy mô đầu tư nâng cấp tuyến đường có chiều dài khoảng 20 cây số. Hy vọng rằng, đường giao thông từ Nà Ón đi Cò Cài sẽ sớm được hoàn thành, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại, giao thương hàng hóa, dịch vụ của Nhân dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực. Đặc biệt, để khoảng cách đến trường của các em HS sẽ bằng phẳng hơn.

Bài và ảnh: Ngọc Huấn