“Mẹ dạy con”: Một bài thơ nhân văn, sâu sắc

Họ Nguyễn là dòng họ lớn, nổi tiếng với truyền thống hiếu học ở làng Phượng Đình, xã Hoằng Anh, huyện Hoằng Hóa (nay là phố Phượng Đình 2, phường Tào Xuyên, thành phố Thanh Hóa) vẫn truyền tụng bài thơ “Mẹ dạy con” của thân mẫu cụ Nguyễn Đình Ngân (1890-1967) - nhân sĩ yêu nước, tài cao, đức trọng.

Tranh của Họa sĩ Phan Bảo vẽ cho cuốn sách Giáo dục nhi đồng của nữ sĩ Đạm Phương.

22 tuổi, ông đỗ cử nhân, từng giữ các chức Tá lý, Tế tửu, Tham lý Bộ Học Triều Nguyễn. Ông luôn đứng về phía Nhân dân, dốc lòng cho sự nghiệp văn hiến nước nhà.

Tuổi trẻ ở kinh thành Huế, thân mẫu ông tin tưởng vào tương lai nhưng cũng hết sức lo lắng khi con mình còn trẻ, giữa những cám dỗ của đô thành dễ bị sa ngã nên đã viết thư khuyên răn: “Mẹ không biết làm thơ, con nên dùng ý kiến của mẹ viết trong thư mà diễn thành bài thơ rồi gửi ra cho mẹ xem lại”.

Sự khôn ngoan, sắc sảo của bà để cho con thêm ngấm sâu, nhớ kỹ điều mẹ răn dạy lại vừa kiểm tra được kiến thức của con trai mình.

Hiểu lòng mẹ, hiểu nỗi trăn trở lo lắng Nguyễn Đình Ngân nhập tâm và đã diễn bức thư thành lời thơ với tựa đề “Mẹ dạy con”.

Dưới đây là nội dung bài thơ.

Con ơi! Thuở còn thơ bé

Được có thầy mẹ chăm nuôi

Mong con khôn lớn nên người

Giữ lòng chân chính vẹn mười không sai

***

- Con chớ tham tài tham lợi

Trái lẽ trời thiệt hại biết đâu!

Kìa ai độc ác cơ cầu

Tội sau ai chịu, kiếp sau ai nhờ

***

- Con chớ có ham cờ, ham bạc

Tổn tinh thần mệt xác ai khen!

Ngày giờ trôi với bạc tiền

Trút vào trong cuộc đỏ đen hay gì

***

- Con chớ có say mê tửu sắc

Thành thói quen phải mắc vào vòng

Ma men, quỷ dục vẫy vùng

Có khi hào kiệt anh hùng cũng thua!

***

- Con chớ có ganh đua ăn mặc

Ấy chẳng qua hình thức bề ngoài

Trau dồi đức, điểm trang tài

Đẹp trong so với đẹp ngoài vẫn hơn

***

- Biển đời có nhiều cơn nổi sóng

Con chớ nên buông lỏng tay chèo

Nhắm đường chân chính mà theo

Khó khăn cũng vượt hiểm nghèo cũng qua

***

Trông vào Huế đường xa nghìn dặm

Một đôi lời mẹ nhắn mẹ khuyên

Thực hành con chớ bỏ quên

Có yên thân trẻ mới yên thân già.

Mang theo hành trang là lời mẹ dặn đi suốt cuộc đời, Nguyễn Đình Ngân đã phấn đấu không mệt mỏi, bỏ lại những ham muốn riêng tư, vượt lên những cám dỗ vật chất, nhiệt huyết đi theo cách mạng.

Khi Cách mạng tháng tám thành công, nước nhà được độc lập, ông giác ngộ cách mạng và được cử giữ chức vụ: Viện trưởng Viện Văn hóa Trung bộ, Ủy viên Uỷ ban kháng chiến hành chính Liên khu 4, Phó Chủ tịch Uỷ ban mặt trận Liên khu 4, Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ tỉnh Thanh Hóa, Hội trưởng Hội Hữu nghị Việt - Trung, Đại biểu Quốc hội khóa II và III.

Nguyễn Hữu Ngôn