Nghĩa tình tháng 7 (Bài 1): “Trở về” đất mẹ

Hằng năm, vào những dịp mùa khô, đoàn xe của Ban Công tác đặc biệt tỉnh Hủa Phăn (nước bạn Lào), Ban Chỉ đạo 515 tỉnh Thanh Hóa, Quân khu 4, chầm chậm qua Cửa khẩu Quốc tế Nậm Xôi (Viêng Xay, Hủa Phăn) về Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo, tỉnh Thanh Hóa đưa hài cốt những chiến sĩ, liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào về với đất mẹ.

Những chiếc xe đưa hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào về đất mẹ qua Cửa khẩu Quốc tế Nậm Xôi - Na Mèo.

“Đón” anh về quê nhà

Những năm qua, đã có hàng trăm liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam và chuyên gia hy sinh trên đất bạn Lào được trở về quê hương an nghỉ. Các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, các nghĩa trang do gia đình, dòng họ quản lý cũng đã đón nhiều liệt sĩ ở các nghĩa trang thuộc các tỉnh, thành trên cả nước trở về. Từ năm 2022 đến tháng 6/2025, Sở Nội vụ tỉnh Thanh Hóa (trước đây là Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) đã cấp giấy giới thiệu di chuyển 602 hài cốt liệt sĩ tại các nghĩa trang liệt sĩ ở các tỉnh, thành trên cả nước trở về nghĩa trang trên địa bàn tỉnh, nghĩa trang gia đình, dòng họ. Đơn cử, năm 2023, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Thanh Hóa nhận được Công văn số 1978/CCT-CS ngày 27/9/2023 của Cục Chính trị, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội, nội dung: Ngày 9/11/2022, hội nghị kết luận thông tin phần mộ 6 liệt sĩ an táng tại Nghĩa trang Yên Kỳ, huyện Ba Vì, TP Hà Nội, trong đó có liệt sĩ Lê Cảnh Tuân, sinh năm 1945; nguyên quán: xã Yên Cát, huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa, nhập ngũ tháng 4/1963; cấp bậc: binh nhất; chức vụ: chiến sĩ; đơn vị: Công an vũ trang Hà Tĩnh; hy sinh ngày 24/5/1965 tại Viện Quân y 103; an táng ban đầu: Nghĩa trang Viện Quân y 103 (số mộ 121); nơi an táng hiện nay: Nghĩa trang Yên Kỳ, Ba Vì, Hà Nội. Căn cứ kết luận của Ban Chỉ đạo 515 TP Hà Nội về thông tin liệt sĩ Lê Cảnh Tuân và đơn đề nghị di chuyển hài cốt của gia đình, Cục Chính trị, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội quy tập, bàn giao hài cốt liệt sĩ Lê Cảnh Tuân về Nghĩa trang liệt sĩ Thọ Xuân, thời gian tổ chức an táng vào lúc 15 giờ ngày 16/10/2023.

Lễ đón hài cốt liệt sĩ, quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại nước bạn Lào trở về Tổ quốc, mùa khô năm 2024-2025.

Còn với gia đình ông Trần Văn Thỏa, xã Quảng Phú, huyện Thọ Xuân (nay là xã Xuân Tín, tỉnh Thanh Hóa) vui mừng, xúc động khi tháng 6/2025 gia đình đã đón liệt sĩ Trần Văn Thanh về an nghỉ tại nghĩa trang gia đình, dòng họ. Ông Trần Văn Thỏa (người con thứ 2) được mẹ Phạm Thị Hạt ủy quyền di chuyển hài cốt liệt sĩ Trần Văn Thanh, an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ Đồi 82 - Tây Ninh, xã Thạnh Tây, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh về an táng tại nghĩa trang dòng họ, gia đình quản lý thuộc địa bàn xã Quảng Phú, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa (nay là xã Xuân Tín). Liệt sĩ Trần Văn Thanh là anh cả trong gia đình có 9 người con, hy sinh tháng 1/1983 tại chiến trường Campuchia, là Phó tiểu đội trưởng, Đại đội 6, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 812, Sư đoàn 309. Sau 42 năm liệt sĩ Trần Văn Thanh hy sinh, gia đình trăn trở tìm kiếm và xúc động khi đón người con của gia đình về với quê nhà. Mẹ Hạt năm nay đã bước sang tuổi 83, ước nguyện của mẹ đã hoàn thành. Những ngày tháng 7 vì thế càng trở nên ấm áp, thiêng liêng hơn.

Nỗ lực tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ

Thanh Hóa là địa phương có số lượng lớn lực lượng tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu qua các thời kỳ chiến tranh, vì thế, số lượng hài cốt liệt sĩ chưa được quy tập hoặc chưa xác định được danh tính rất lớn. Những năm qua, Ban Chỉ đạo 515 tỉnh Thanh Hóa (có nhiệm vụ chỉ đạo, điều hành và kiểm tra các hoạt động tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin, trong đó Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh là cơ quan thường trực) phối hợp với các ngành chức năng nỗ lực thực hiện công tác tìm kiếm quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh chủ động tiếp nhận thông tin bằng nhiều nguồn, nhiều hình thức, biện pháp; huy động các tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thực hiện tốt công tác quản lý và những thông tin liên quan phục vụ việc tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ theo địa bàn đảm nhiệm. Tháng 3/2024, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã hoàn thành việc kết luận địa bàn và lập bản đồ tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ các cấp. Từ kết quả công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, kết luận địa bàn và lập bản đồ tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ, đơn vị đã được tổ chức các đợt hiệu quả thiết thực. Có 4.864 liệt sĩ chôn cất ban đầu, trong đó có 2.515 liệt sĩ được tìm kiếm quy tập, 149 chưa được tìm kiếm quy tập, 2.200 liệt sĩ chưa rõ thông tin quy tập. Nhiều hài cốt liệt sĩ đã được phát hiện, quy tập và đưa vào an táng tại nghĩa trang liệt sĩ địa phương, bảo đảm đúng quy định, chính xác về thông tin và địa điểm...

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đầu Thanh Tùng trao Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh tặng các tập thể, cá nhân đạt thành tích.

Giai đoạn 2021-2025, Thanh Hóa đã tìm kiếm quy tập được 109 hài cốt liệt sĩ (trong nước là 26 liệt sĩ; tại Lào là 81 liệt sĩ, riêng mùa khô 2024-2025 đã quy tập 21 hài cốt liệt sĩ hy sinh tại Lào). Kết quả đó không chỉ thể hiện sự tri ân mà còn tạo niềm tin, đồng thuận trong Nhân dân, thân nhân, gia đình liệt sĩ, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền và các lực lượng trong thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ tại địa phương. Đã có nhiều lượt tập thể, cá nhân được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu và Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa. Đây là sự ghi nhận xứng đáng, đồng thời tạo động lực, phát huy tinh thần, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân tiếp tục nỗ lực thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ.

Mới đây, Ban Chỉ đạo 515, UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức hội nghị tổng kết thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin giai đoạn 2021-2025; tổng kết công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ mùa khô 2024-2025. Đồng chí Đầu Thanh Tùng, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo 515 tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương tiếp tục phát huy kết quả đạt được. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh (cơ quan thường trực) chủ động xây dựng kế hoạch tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ mùa khô 2025-2026; tiếp tục triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ rà soát, cập nhật cơ sở dữ liệu liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thu thập, xác minh, kết luận thông tin; phối hợp chặt chẽ trong việc thu mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ chưa xác định được thông tin trên địa bàn. Tổ chức tốt các hoạt động dân vận, đối ngoại Nhân dân, làm tốt công tác hậu cần, chăm sóc sức khỏe, bảo đảm vật tư, trang bị cho lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập cả trong nước và tại nước bạn Lào.

Bài và ảnh: Thảo Nguyên