Đội nữ công binh thép và món quà ‘đặc biệt’ của Đại tướng

(VH&ĐS) Đó là câu chuyện cảm động của những nữ công binh (chủ yếu là người Thanh Hóa) từng tham gia bảo vệ tuyến đường 20 Quyết Thắng tại tỉnh Khăm Muộn - nước bạn Lào, thuộc Trung đội B3C3D33 Binh trạm 14 Đoàn 559.

Là đơn vị được giao nhiệm vụ khai thông tuyến đường tại khu vực cua chữ A, ngầm Tà Lê và đèo Phu La Nhích, nơi trọng yếu nhất mà quân địch ngày đêm bắn phá ác liệt nhưng các cô gái mới 18, đôi mươi ngày ấy luôn hoàn thành nhiệm vụ khiến Đại tướng Võ Nguyên Giáp khâm phục. Tháng 3/1973, Đại tướng ghé thăm và tặng trung đội này tên gọi “Trung đội Nữ Công binh thép”.

“Điểm lửa” Phu La Nhích

Năm 1971, ngày ấy cô thôn nữ Vũ Thị Khương (ngụ thị trấn Tĩnh Gia, huyện Tĩnh Gia - Thanh Hóa) mới tròn 18 tuổi đã viết đơn xung phong ra chiến trường. Sau 3 tháng huấn luyện tại Hà Tĩnh, bà Khương được biên chế vào Trung đội B3C3D33 Binh trạm 14 Đoàn 559 cùng với 37 người khác (trong đó chủ yếu là người Thanh Hóa và một số ít ở Nghệ An và Hà Tĩnh) được phân công về bảo vệ tuyến đường 20 Quyết Thắng khu vực đèo Phu La Nhích thuộc huyện Mường Phìn, tỉnh Khăm Muộn (nước bạn Lào).

Trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ cứu nước, đèo Phu La Nhích là một trong những trọng điểm mà quân địch ném bom đánh phá ác liệt nhất nhằm chặt đứt tuyến đường huyết mạch vận chuyển các nhu yếu phẩm, súng đạn từ miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam. Chính vì thế, tại đèo Phu La Nhích, ngầm Tà Lê đến cua chữ A ngày nào cũng có khoảng gần 30 lượt máy bay Mỹ quần thảo, oanh tạc. “Từ sáng tinh mơ cho đến chiều muộn ngày nào chúng cũng cho máy bay ném bom xuống khu vực đèo, bom ném nhiều và dày đặc đến nỗi tại khu vực chị em sống và chiến đấu núi đồi trọc lóc không một bóng cây, hố bom chi chít, bụi đỏ quạnh. Ngày nào cũng có thương vong, máu đổ, nhưng cứ ngớt tiếng bom là chị em chúng tôi và một tiểu đội công binh nam (đóng dưới chân đèo) lại từ trong hang đá ào ra, những hố bom lại được lấp lại để thông xe” - cô Khương xúc động nhớ lại.

Bà Vũ Thị Khương bên tấm ảnh của Trung đội nữ chụp lưu niệm với Bác trước nhà số 30 Hoàng Diệu.

Thứ mà các chị em không bao giờ thiếu thốn nơi đây chỉ có tiếng bom dội xuống đèo mỗi ngày. “Dù sống thiếu thốn trăm bề, cái chết có thể đến bất cứ lúc nào, nhưng chị em lúc nào cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Ngày mưa nước lớn ngoài lấp những hố bom trên cao, trực barie, chúng tôi lại đánh đá chuẩn bị khi nước rút là gánh lấp vào những hố bom dưới ngầm Tà Lê. Toàn tuyến đơn vị bảo vệ dài khoảng 8 km nhưng lúc nào cũng đảm bảo đường luôn thông suốt trong mọi tình huống. Có những đêm mưa lớn, ngầm ngập sâu trong nước, chị em phải ngâm nước cả đêm nắm tay nhau làm cọc tiêu dẫn đường cho xe qua” - cựu nữ thanh niên xung phong kể.

Món quà bất ngờ của Đại tướng...

Suốt ba năm (từ năm 1971 - 1973), quân Mỹ đã thực hiện gần 10.000 lần oanh tạc, ném bom xuống đèo Phu La Nhích, ngầm Tà Lê và cua chữ A nhưng cũng từng ấy năm các nữ công binh của Trung đội B3C3D33 luôn hoàn thành nhiệm vụ khai thông tuyến đường. Chính những việc làm đó của các nữ công binh đã để lại tình cảm rất đặc biệt đối với Đại tướng Võ Nguyên Giáp - vị Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, nên vào tháng 3/1973 trong một lần đi thăm bộ đội Trường Sơn, Đại tướng đã ghé thăm những nữ công binh trên đèo “điểm lửa” Phu La Nhích.

Nữ công binh Dương Thị Trình (ngụ thôn Vinh Tiến, xã Hải Hòa, huyện Tĩnh Gia), Trung đoàn trưởng Trung đoàn B3C3D33, nhớ lại: “Hôm đó, vào một buổi sáng chúng tôi nhận được tin Đại tướng sẽ đến thăm trung đội. Ngày đó, chị em chỉ được nghe Đại tướng nói qua đài, chưa được gặp bao giờ nên ai cũng hồi hộp. Gần trưa, Đại tướng và đoàn công tác đến Phu La Nhích, lúc này ai cũng vỡ òa trong niềm vui, hạnh phúc. Đại tướng đến bắt tay từng người, biểu dương những gì mà các chị em đã làm trong những năm qua và động viên cố gắng hơn nữa. Nhìn quanh chị em một lượt, vị Tổng tư lệnh thốt lên các cô không phải là người thường nữa rồi, ở nơi như thế này chỉ có gang thép mới trụ được. Nói xong, Đại tướng liền đặt tên mới cho trung đội là “Trung đội nữ công binh thép”.

“Tiếp cuộc nói chuyện, Đại tướng hỏi chị em có thiếu thốn gì không? Sau khi chúng tôi kể về những khó khăn, thiếu thốn, Đại tướng không nói gì mà lặng đi một lúc. Rồi Người dặn chị em cố gắng khắc phục khó khăn, cố gắng tiếp tục chiến đấu, hoàn thành tốt nhiệm vụ được Tổ quốc giao phó. Những thiếu thốn của chị em Đại tướng sẽ lưu ý, quan tâm. Cuộc trò chuyện kéo dài khoảng 20 phút rồi Đại tướng rời đi rất nhanh chóng” - cô Trình kể.

Được Đại tướng đến thăm là một niềm vinh dự, tự hào và những lời động viên của Đại tướng càng tiếp thêm sức mạnh cho các chị em “Trung đội nữ Công binh thép” kiên cường chiến đấu. Sự ác liệt của “điểm lửa” Phu La Nhích cũng làm cho những cô gái trẻ tạm quên đi những giây phút được gặp Đại tướng thì họ nhận được món quà bất ngờ “quý hơn vàng”. “Hôm đó chị em vừa đi thông đường trở về thì nhận được tin từ anh quân bưu cho biết đơn vị lên nhận quà của Đại tướng. Khi mở thùng quà ra, chị em chúng tôi đã ôm chầm lấy nhau òa khóc vì những món quà cảm động của bác. Đại tướng gửi cho chị em quà gồm 100 bánh xà phòng, một bì bồ kết và một cuộn vải màn lớn. Đây là những món quà “quý hơn vàng” ở những nơi khốc liệt như thế này. Đặc biệt là cuộn vải màn, bởi ở Phu La Nhích mùa mưa chị em ngâm nước dưới ngầm suốt ngày, rồi đến “tháng đèn đỏ” khổ lắm. Chị em không ai nghĩ giữa bao bộn bề của công việc, Đại tướng vẫn nhớ đến chị em chúng tôi, mà còn rất tâm lý. Ai nấy chia nhau từng gói quà mà nước mắt cứ chảy dài” - cựu Trung đội nữ công binh thép, ngậm ngùi.

...và cuộc hội ngộ sau 30 năm

Sau ngày đất nước thống nhất, những nữ công binh thép phục viên trở về địa phương, đại đa số các chị em đều lập gia đình, sinh con đẻ cái xây dựng tổ ấm. Những năm tháng chiến tranh, kỷ niệm được gặp Đại tướng giữa đại ngàn Trường Sơn tưởng chừng như chôn chặt trong trái tim của những cô gái mình đồng, da sắt nơi “điểm lửa” Phu La Nhích thuở nào, thì bất ngờ một ngày cuối năm 2002 họ chết lặng, òa khóc khi hay tin Đại tướng vẫn nhắc đến họ với một tấm lòng trân trọng.

Đó là vào ngày 26/12/2002, tại Đại hội Cựu chiến binh toàn quốc lần thứ 3, Đại tướng Võ Nguyên Giáp phát biểu trong đại hội đã nhắc đến Trung đội nữ Công binh thép. “Bác nhắn “Hồi bác vào chiến trường ở đèo Phu La Nhích có gặp một trung đội là những nữ công binh. Bây giờ ai còn sống, ở đâu thì hãy biên thư cho bác”. Lúc đó tôi đang ngồi xem tivi mà không tin vào tai mình, cảm xúc lúc đó dâng trào. Tôi đã òa khóc rồi gọi điện cho các chị em, ai nghe cũng thấy sung sướng, hạnh phúc. Tối hôm đó tôi không sao ngủ được, chỉ mong trời nhanh sáng” - cô Trình kể lại.

Trung đội nữ chụp lưu niệm với Bác trước nhà số 30 Hoàng Diệu.

Đến đầu năm 2003, cô Trình đã được ra Hà Nội diện kiến Đại tướng. Hôm gặp bác ở số nhà 30 Hoàng Diệu, Đại tướng hỏi: “Ngày đó bác vào đã đặt tên cho trung đội tên gì”, “Sau khi bác về các cháu nhận được quà gì?”. Sau khi tôi trả lời xong 2 câu hỏi, Đại tướng đã ôm lấy tôi và nói: “Bác đã mong gặp lại trung đội này suốt bao năm qua”. Nghe bác nói tôi cứ ôm lấy bác mà khóc. Hai bác cháu trò chuyện rất lâu, khi hay tin chị em chúng tôi phục viên về địa phương không nhận được chế độ gì, bác rất buồn. Trước lúc ra về, bác dặn tôi nhắn các chị em tìm lại hồ sơ, giấy tờ để bác lo. Nhờ có sự giúp đỡ của Đại tướng mà giờ đây, hầu hết chị em chúng tôi ai cũng được hưởng chế độ” - cô Trình xúc động chia sẻ.

Sau buổi chuyện trò với Đại tướng, cô Trình đã về nhà tập trung các chị em trong Trung đội nữ Công bình thép lại để thông tin về buổi gặp bác trò chuyện với bác. Đến ngày 16/7/2003, các chị em trong trung đội đã được gặp bác. Những cái nắm tay ấm áp của Đại tướng khiến ai cũng rưng rưng lệ. Cuộc hội ngộ sau 30 năm ở đèo Phu La Nhích lại ùa về. “Đại tướng hỏi chuyện rất nhiều, trong buổi nói chuyện bác rất trăn trở và mong muốn xây dựng trung đội chúng tôi thành Trung đội anh hùng. Thế nhưng tâm nguyện này của Đại tướng chưa thực hiện được thì Người đã đi xa” - cô Khương ngấn lệ.

Giờ đây Đại tướng đã yên giấc ngàn thu, nhưng năm nào Trung đội nữ Công bình thép cũng ra Hà Nội hay vào Vũng Chùa - Đảo Yến (Quảng Bình) để dâng hương tới bác. Với những nữ công binh thép ở đèo Phu La Nhích, Đại tướng không chỉ là “vầng sao sáng” trong tim họ mà còn như một người mẹ hiền thực sự.

Tuấn Minh