Nỗi lo sống dưới chân đập chứa bùn thải mỏ quặng

“Không chỉ người dân, chính quyền xã nhiều lần kiến nghị về các đập chứa bùn, nước thải của mỏ quặng phía trên núi không an toàn có thể đe doạ đến cuộc sống người dân, nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết dứt điểm”, ông Lương Văn Hải - Chủ tịch UBND xã Yên Thắng, huyện Lang Chánh cho biết.

Dọc con Tỉnh lộ 530 chỉ chừng hơn 20km để đến địa phận xã Yên Thắng, huyện Lang Chánh nhưng chúng tôi đã phải gồng mình đánh vật với nó! Đường gần như bị “băm nát” toàn tuyến, đặc biệt đoạn tuyến gần trung tâm xã Yên Thắng - nơi có mỏ quặng hoạt động nhiều năm qua “nát nhất”.

Xoay quanh việc hoạt động khai thác của mỏ quặng này cũng để lại không ít những bất cập, tồn tại. Trực tiếp xắn quần, dẫn chúng tôi “mục sở thị” những đập chứa bùn thải, nước thải của mỏ quặng đóng trên đỉnh núi Pu Tên, Chủ tịch UBND xã Yên Thắng Lương Văn Hải thở dài: “Mong các cơ quan báo chí phản ánh cho bà con. Thực trạng này người dân kiến nghị nhiều rồi mà chưa được giải quyết”.

Chủ tịch UBND xã Yên Thắng Lương Văn Hải chỉ vị trí bị ngập nước vào nhà dân do các đập chứa.

Tiếp cận được những đập chứa nước thải, bùn thải khu khai thác phía Tây của mỏ trên núi Pu Tên, không tin nổi những gì nhìn thấy. Những đập chứa rộng lớn, hàng nghìn khối nước thải, bùn thải vàng khè, đầy ắp dù giữa ngày nắng hạn.

Một hộ dân nơi đây cho biết: “Trời lâu không đổ mưa rồi, bà con dân bản mong có mưa nhưng lại sợ mưa to hồ nước thải của mỏ quặng sẽ tràn đổ xuống suối Ngàm chảy vào nhà dân, vào ao chum, đồng ruộng”.

Quan sát thực địa mới thấy những lo sợ trên của bà con dân bản là hoàn toàn có cơ sở. Trước mắt chúng tôi là 3 đập chứa bùn nước thải khu phía Tây nằm ở vị trí trên núi cao, phía dưới các đập nước này là con suối Ngàm, đồng lúa và hàng chục nóc nhà dân. Vị trí ngăn cách giữa các đập chứa nước thải là thân đập được chủ mỏ đắp đất quặng, hầu như không có một biện pháp gia cố đảm bảo nào! Minh chứng cho điều đó là nhiều vị trí của thân đập nhỏ nước bùn thải bị dò rỉ...

Theo người dân nơi đây phản ánh, những hậu quả nghiêm trọng đã nhiều lần xảy ra. Dân mất lúa, mất cá, ngập vào nhà cửa, ruộng vườn... dù được đền bù, hỗ trợ nhưng việc đó là không thường xuyên và chẳng thấm vào đâu. Trong khi, điều lo lắng hơn hết là nguy cơ những đập nước này bị vỡ, hậu quả sẽ khôn lường.

Tại khu khai thác phía Đông mỏ quặng thực trạng cũng không ngoại lệ. Quan sát tại các khu tuyển quặng, hầu như các khâu đoạn đều phải sử dụng nước, nước thải được chảy thẳng ra 2 đập chứa, 1 chứa nước thải, 1 chứa bùn quặng. Ngăn cách giữa các đập chứa, thân đập được đắp bằng đất sơ sài, chiều rộng đỉnh đập chỉ chừng vài ba mét, nước thải mấp mé mép đập chực chờ tràn. Để tránh trường hợp bị vỡ thân đập, chủ mỏ đã mở một miệng thoát nước, hễ nước dâng đến miệng thì tự động tràn ra ngoài. Phía dưới chân đập, nước rò rỉ khiến không ít bùn đỏ tràn chảy ra suối.

Người dân lo lắng những đập chứa nước thải, bùn thải có thể bị vỡ, tràn.

Chủ tịch Hải liên hệ với giám đốc mỏ nhưng giám đốc này không có mặt ở đây, quản lý mỏ cũng vắng mặt. Không thể trao đổi, vị chủ tịch xã tiếp tục dẫn chúng tôi tới các hộ dân của bản Vần Trong bị ảnh hưởng. Tại các hộ gia đình, dấu vết của nước ngập còn in hằn trên các cột gỗ cao hơn 1m. Nỗi lo vỡ đập chứa bùn thải, mất nhà, mất cửa của dân là rõ.

Tìm hiểu được biết, mỏ khai thác này do Công ty CP Thương mại Tây Đô đứng tên, hoạt động từ nhiều năm nay. Việc các đập chứa nước thải, bùn thải bị tràn ra suối, vào ao ruộng, nhà cửa của dân đã xảy ra nhiều lần kể từ khi mỏ quặng này đi vào hoạt động.

Ông Lương Văn Hải- Chủ tịch UBND xã Yên Thắng cho biết thêm: “Năm nào cũng vậy, cứ đến mùa mưa là bà con dân bản lo lắng, xã thì phải gồng mình với các phương án cắt cử nhân lực ra canh chừng sự cố để ứng phó trong trường hợp vỡ đập chứa của công ty”.

Được biết, trước thực trạng trên, lãnh đạo nhiều ban ngành chức năng đã nhiều lần lên kiểm tra độ an toàn các đập chứa. Tuy nhiên, nỗi lo thì vẫn hiện hữu?

Hạnh Sơn