Cây gai xanh mở hướng đi mới cho các huyện miền núi

Thực hiện Đề án Phát triển vùng nguyên liệu cây gai xanh phục vụ Nhà máy Sản xuất sợi dệt tại xã Cẩm Tú (Cẩm Thủy) đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, những năm gần đây, các huyện miền núi: Cẩm Thủy, Lang Chánh, Bá Thước... đã triển khai mô hình cây gai xanh, phát triển kinh tế. Mô hình này đang mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân.

Trồng cây gai xanh mang lại thu nhập cao cho người dân xã Cẩm Tú.

Đến Cẩm Tú (Cẩm Thủy) vào những ngày đầu tháng 10-2021, trước mắt chúng tôi là bạt ngàn những đồi cây gai xanh mướt. Anh Hoàng Ngọc Nhất, thôn Cẩm Hoa, một trong những hộ nhờ trồng cây gai xanh nguyên liệu đã trở nên khấm khá và tạo việc làm cho 30 lao động địa phương với mức thu nhập gần 6 triệu đồng/người/ tháng. Anh Nhất cho biết: "Gia đình tôi trồng cây gai xanh nguyên liệu cho Công ty Cổ phần Tập đoàn đầu tư và thương mại An Phước từ năm 2016. Năm đầu tiên tôi trồng thử nghiệm 1ha, sau hơn 3 tháng đã được thu hoạch, trừ hết chi phí còn lãi 25 triệu đồng. Cây gai 1 năm cho thu hoạch 3 - 4 lần, mỗi ha khi trừ hết chi phí cũng lãi được hơn 70 triệu đồng. Thấy hiệu quả kinh tế cao, năm 2018 tôi quyết định mở rộng diện tích. Hiện tổng diện tích trồng cây gai xanh của gia đình tôi gần 18ha, thu nhập bình quân trên 1 tỷ đồng/năm, cao hơn gấp 3 lần so với trồng sắn, mía.

Ông Phạm Văn Tiệm, Bí thư Đảng ủy xã Cẩm Tú, cho biết: Hiện xã Cẩm Tú có 26 hộ gia đình trồng cây gai xanh nguyên liệu với diện tích 68,7ha. Nhờ trồng gai xanh, nhiều hộ dân trong xã có thu nhập khá. Trong thời gian tới, xã tiếp tục vận động, tuyên truyền Nhân dân mở rộng diện tích, phấn đấu năm 2023 sẽ trồng được trên 100ha.

Ông Hà Thanh Sơn, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cẩm Thủy, cho biết: Trong giai đoạn 2016 - 2020, huyện phối hợp với Công ty Cổ phần Tập đoàn đầu tư và thương mại An Phước thực hiện mô hình trồng cây gai xanh. Đây là loài cây ưa khí hậu nóng ẩm, nếu trồng đúng kỹ thuật thì sau 3 tháng cho thu hoạch vụ đầu tiên. Hiện cây gai xanh đang cho hiệu quả kinh tế cao so với một số cây trồng khác. Vỏ cây gai dùng làm nguyên liệu sản xuất vải, lá cây có thể làm bánh gai, thân có thể dùng trồng nấm, mộc nhĩ, phân vi sinh. Công ty Cổ phần Tập đoàn đầu tư và thương mại An Phước đã có chính sách hỗ trợ, đầu tư phát triển cây gai xanh và thu mua vỏ khô, tạo thuận lợi cho người trồng chủ động khâu thu hoạch và sơ chế. Cây gai xanh cho thu nhập trung bình từ 50-80 triệu đồng/ha/năm. Nhận thấy cây gai xanh mang lại hiệu quả kinh tế cao so với các loại cây trồng khác, huyện xác định cây gai xanh là cây trồng chủ lực.

“Hiện, huyện Cẩm Thủy đã trồng được trên 250ha, phấn đấu đến 2025 đạt 1.250ha. Để hoàn thành kế hoạch trên huyện sẽ hỗ trợ, khuyến khích các địa phương làm tốt các mô hình thí điểm; hướng dẫn các hộ dân tham gia vào HTX, thành lập doanh nghiệp để sản xuất cây gai xanh; ưu tiên phát triển những diện tích có đủ điều kiện đầu tư thâm canh”, ông Hà Thanh Sơn cho biết thêm.

Tại Bá Thước, huyện đã chỉ đạo các xã, thị trấn tích cực đẩy mạnh việc chuyển dịch cơ cấu, đưa cây gai thay thế một số cây trồng có hiệu quả kinh tế thấp. Đến nay, nông dân nhiều xã, như: Lương Trung, Điền Trung, Kỳ Tân, Điền Quang... đã và đang tích cực chuyển đổi sang trồng loại cây này.

Ông Nguyễn Văn Tâm, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bá Thước, cho biết: Qua kết quả thực nghiệm cho thấy, cây gai xanh dễ trồng, đầu tư 1 lần cho thu hoạch trong vòng 10 năm, hiệu quả kinh tế cao. Thực hiện Đề án Phát triển vùng nguyên liệu cây gai xanh phục vụ Nhà máy Sản xuất sợi dệt tại xã Cẩm Tú (Cẩm Thủy) đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, huyện Bá Thước phấn đấu đến năm 2025 trồng được 500ha cây gai xanh. Qua đó, góp phần nâng cao đời sống của người dân, mở ra nhiều cơ hội để huyện Bá Thước nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo bền vững.

Thời gian qua, huyện Lang Chánh đã đưa vào trồng thử nghiệm gần 12ha cây gai xanh, bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế cho người dân. Huyện đang tổ chức tập huấn cho Nhân dân nắm vững kỹ thuật trồng, chăm sóc cây gai xanh, bảo đảm có năng suất, chất lượng cao, ít sâu bệnh; tuyên truyền, vận động các hộ dân liên kết, thành lập HTX, phấn đấu đến năm 2030 trồng trên 200ha cây gai xanh.

Đề án Phát triển vùng nguyên liệu cây gai xanh phục vụ Nhà máy Sản xuất sợi dệt tại xã Cẩm Tú (Cẩm Thủy) đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 của UBND tỉnh đề ra mục tiêu giai đoạn 2021 - 2025 diện tích trồng cây gai xanh là 3.457ha, đến năm 2025 phát triển lên 6.457ha. Cùng với đó, HĐND tỉnh đã ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển cây gai xanh nguyên liệu trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2021 - 2023. Các doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, hộ gia đình, cá nhân trồng cây gai xanh làm nguyên liệu sản xuất sợi dệt trên địa bàn tỉnh thuộc phạm vi Đề án được hỗ trợ 10 triệu đồng/1ha để chuyển đổi từ trồng cây lâu năm kém hiệu quả sang trồng cây gai xanh nguyên liệu; hỗ trợ 50% chi phí mua giống cây gai xanh; hỗ trợ chi phí mua máy tước vỏ cây gai xanh với mức 5 triệu đồng/1 máy. Mức hỗ trợ sẽ được áp dụng với từng đối tượng cụ thể và theo quy mô diện tích khác nhau. Đây sẽ là “bệ đỡ” quan trọng để cây gai mang lại “quả ngọt” cho nông dân. Hiện nay, các huyện Ngọc Lặc, Thạch Thành, Như Thanh... cũng đã và đang tích cực đẩy mạnh chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng cây gai xanh nguyên liệu.

Tin rằng, với cơ chế, chính sách của tỉnh, huyện, cùng với sự nỗ lực vượt khó của người dân, gai xanh sẽ trở thành cây xóa nghèo bền vững tại một số huyện miền Tây xứ Thanh.

Bài và ảnh: Xuân Anh