Nghề làm tương ở Xuân Phả

Nghề làm tương ở xã Xuân Trường (trước là làng Xuân Phả), huyện Thọ Xuân đã có từ lâu đời. Đến nay, hầu hết các hộ dân trong làng đều biết làm nghề, trong đó có khoảng 10 hộ gia đình đầu tư máy móc kỹ thuật, sản xuất quy mô lớn.

Xã Xuân Trường có bề dày truyền thống văn hóa, nơi đây có trò Xuân Phả đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Vùng quê này còn nổi tiếng với sản phẩm nước chấm được làm từ nguyên liệu chính là ngô và đậu tương.

Người dân Xuân Phả thường trồng ngô và đậu tương ở bãi bồi ven sông Chu. Nhờ sinh trưởng trên đất phù sa mà ngô và đậu tương nơi đây có hương vị đặc trưng. Theo kinh nghiệm của người dân thì nguyên liệu là đậu tương ta, hạt nhỏ, vàng mỡ gà và ngô tẻ, hạt mẩy, không bị lép. Nguyên liệu sau khi chọn lựa kỹ càng thì được rang thủ công bằng chảo gang trên bếp củi, lửa rang luôn nhỏ để nguyên liệu được “đầm”, chín đều và có mùi thơm.

Trải qua thăng trầm lịch sử, nghề làm tương truyền thống ở Xuân Trường dần bị mai một. Chỉ một số bậc cao niên là còn nắm giữ bí quyết làm tương và chủ yếu là để dùng trong gia đình.

Với mong muốn giữ và phát triển nghề truyền thống, anh Đỗ Xuân Dũng, một thanh niên trong làng mạnh dạn vay vốn đầu tư, khởi nghiệp bằng nghề tương truyền thống Xuân Phả. Giữ đúng “hồn cốt” của tương Xuân Phả xưa, anh Dũng đã đến những hộ có truyền thống làm tương lâu năm học hỏi kinh nghiệm, cách pha chế, tỷ lệ pha trộn nguyên liệu; khảo sát nhu cầu về gia vị của người dùng hiện nay, sử dụng công thức của cha ông nhưng với cách thức hiện đại nhằm đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Đồng thời, để tìm đầu ra cho sản phẩm, anh đẩy mạnh quảng bá, tuyên truyền đối với khách nội tỉnh thông qua nhiều hình thức, thực hiện liên kết với các nhà hàng, cửa hàng thực phẩm an toàn.

"Dù có sự chuẩn bị kỹ càng, nhưng những mẻ tương đầu tiên chưa đạt được như mong muốn. Không nản lòng, những lần sau tôi cố gắng điều chỉnh từng chút một cho phù hợp và cuối cùng cũng thành công”, anh Dũng cho biết.

Tương Xuân Phả được làm hoàn toàn từ nguyên liệu tự nhiên, với cách chế biến thủ công, hương vị và chất lượng luôn đảm bảo nên ngày càng chinh phục người tiêu dùng. Từ chỗ chỉ xuất bán 1.000 – 2.000 lít/năm, đến nay cơ sở của anh Dũng xuất bán 14.000 lít/năm, tạo việc làm cho từ 3 - 4 lao động, thu nhập từ 4 - 6 triệu đồng/người/tháng.

Hiện, cơ sở sản xuất tương của anh Dũng đã được các ngành chức năng kiểm định vệ sinh an toàn thực phẩm, công bố chất lượng sản phẩm và đã đăng ký nhãn hiệu độc quyền. Ngày 6-4-2021, tương Xuân Phả do gia đình anh sản xuất được Chủ tịch UBND tỉnh công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Đây là cơ sở và điều kiện thuận lợi để tương Xuân Phả tiếp tục mở rông quy mô sản xuất cũng như thị trường tiêu thụ.

Sự mạnh dạn của anh Dũng tạo động lực cho nhiều hộ sản xuất quay trở lại với nghề truyền thống. Ông Lê Viết Minh, Chủ tịch UBND xã Xuân Trường, cho biết: "Chính quyền khuyến khích và có nhiều chính sách hỗ trợ để các cơ sở sản xuất trong địa phương phát triển ngành nghề truyền thống, tạo công ăn việc làm, góp phần nâng cao đời sống cho người dân địa phương”.

Vân Anh