Đổi thay trên vùng đất người Dao

Đồng bào dân tộc Dao ở tỉnh ta có khoảng 6.000 người, sinh sống tập trung ở các huyện: Ngọc Lặc, Cẩm Thủy, Mường Lát. Những năm qua, nhờ đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất... nên đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng lên rõ nét, diện mạo các thôn, bản người Dao đang từng ngày khởi sắc.

Bà con thôn Phú Sơn, xã Cẩm Châu chăm sóc rừng keo.

Về thăm đồng bào Dao ở thôn Phú Sơn, xã Cẩm Châu (Cẩm Thủy) những ngày này, chúng tôi được tận mắt ngắm nhìn cánh rừng ngút ngàn màu xanh, những con đường bê tông phẳng lỳ men theo triền núi, qua nhà văn hóa thôn được xây dựng khang trang.... Thôn có 120 hộ với 628 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Dao. Những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, nhiều công trình dân sinh được xây dựng phục vụ đời sống của Nhân dân trong thôn. Người dân đã đẩy mạnh áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và năng suất lao động. Trước kia, trên diện tích đất lâm nghiệp, người dân chỉ trồng ngô, nay đã chuyển sang trồng cây lâm nghiệp mang lại hiệu quả kinh tế cao. Trong đó gia đình anh Triệu Văn Báo thu nhập hàng năm nhờ trồng keo và chăn nuôi đạt 200 triệu đồng/năm (đã trừ chi phí). Năm 2020, thu nhập bình quân của người dân trong thôn đạt 30 triệu đồng/người; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 0,83%; 82,5% gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”.... Khi đời sống được nâng lên, người Dao ở thôn Phú Sơn quan tâm nhiều hơn đến sự học của con em mình, nên số học sinh đậu vào các trường đại học, cao đẳng ngày càng nhiều.

Trò chuyện với chúng tôi, ông Phùng Thanh Khang, Trưởng thôn Phú Sơn, chia sẻ: “Trước đây, do trình độ dân trí thấp nên bà con chỉ biết đốt nương trồng ngô và khai thác các sản vật từ rừng để sống qua ngày. Vì vậy, nghèo đói, túng thiếu cứ đeo bám họ. Những năm gần đây, chính quyền địa phương đã tích cực tuyên truyền, vận động bà con trồng rừng, chăn nuôi trâu, bò, lợn, gà theo hướng hàng hóa nên kinh tế phát triển. Từ nuôi lợn, gà theo hình thức thả rông, nay bà con đã xây dựng chuồng trại kiên cố, sạch sẽ, đầu tư thức ăn chăn nuôi và nuôi với số lượng lớn. Khi thu nhập được cải thiện người dân đã tích cực tham gia đóng góp tiền của, sức lực xây dựng kết cấu hạ tầng, nhất là làm đường giao thông nông thôn thúc đẩy chương trình xây dựng nông thôn mới. Đến nay, 100% đường giao thông của thôn được bê tông hóa, bộ mặt nông thôn ngày càng khang trang, sạch đẹp”.

Ông Phạm Hải Lăng, Chủ tịch UBND xã Cẩm Châu, cho biết: “Bà con dân tộc Dao thôn Phú Sơn không chỉ biết phát triển kinh tế mà còn đoàn kết, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống; nhắc nhở nhau chấp hành tốt mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Hoạt động giao lưu kết nghĩa giữa thôn Phú Sơn với Công an huyện Cẩm Thủy được đẩy mạnh, qua đó, tình hình an ninh trật tự của thôn được ổn định. Chi hội Phụ nữ thôn Phú Sơn kết nghĩa với chi hội phụ nữ các thôn bạn, thông qua các hoạt động đã góp phần làm thay đổi nhận thức của người dân trong việc sinh đẻ kế hoạch, chăm sóc gia đình, nuôi dạy con cái và nhất là ý thức tích cực lao động sản xuất, không trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Điều phấn khởi nhất là các thiết chế văn hóa được sử dụng, khai thác hiệu quả, đường làng ngõ xóm khang trang, rộng rãi. Đây là cơ sở quan trọng để Phú Sơn cùng các thôn khác thực hiện mục tiêu đưa xã Cẩm Châu về đích nông thôn mới”.

Dẫn chúng tôi đi trên con đường bê tông sạch sẽ, ngắm nhìn nương ngô xanh biếc hứa hẹn mùa vụ bội thu, Trưởng thôn Tân Thành, xã Thạch Lập (Ngọc Lặc), Bàn Sinh Hùng, chia sẻ: “Ngày xưa người Dao, thôn Tân Thành vất vả lắm, bốn mùa ăn cháo ngô bung, làm đồi, khai phá đất dốc, học tập người Mường làm ruộng. Trải qua bao đời, từ vài hộ gia đình đến nay đã có 102 hộ với 465 nhân khẩu. Ơn Đảng, Nhà nước và các cấp chính quyền quan tâm, người Dao thôn Tân Thành được tiếp cận với thông tin nghe nhìn; đời sống được nâng lên; trẻ em khi đến tuổi được huy động đến lớp; người ốm đau được đưa đi viện cứu chữa, điều trị, nhiều tập tục lạc hậu được bãi bỏ…. Chuyển biến rõ nét nhất ở Tân Thành đó là, người dân ý thức được việc học nghề để lập nghiệp. Khi xã có chủ trương mở lớp học nghề, đã có gần 100 lao động tham gia và đã được tuyển dụng vào Nhà máy may Vietpan Pacific Ngọc Lặc, với mức lương từ 3,8 triệu đến 5 triệu đồng/tháng. Hiện nay, thu nhập bình quân đầu người của thôn đạt 33 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống 4,9%...

Phụ nữ thôn Tân Thành, xã Thạch Lập sinh hoạt văn hóa, văn nghệ tại nhà văn hóa thôn.

Nói về sự thay đổi của thôn Tân Thành, ông Phạm Văn Huy, Chủ tịch UBND xã Thạch Lập, cho biết: “Đổi thay lớn nhất ở thôn Tân Thành đó là nhận thức của người dân đã chuyển biến tích cực, nỗ lực vượt khó vươn lên làm giàu cho gia đình và quê hương. Nhiều hộ trong thôn có thu nhập trên 100 triệu đồng/năm. Tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi mầm non, tiểu học và trung học cơ sở đến trường đạt 100%...”

Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Văn Đạt, Phó Chủ tịch UBND huyện Ngọc Lặc, cho biết: Cuộc sống của Nhân dân các dân tộc huyện Ngọc Lặc, trong đó có đồng bào Dao đã có nhiều khởi sắc... Khi đời sống vật chất được nâng lên, bà con chú trọng hơn tới việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc mình. Từ năm 2017 đến nay, được sự quan tâm của tỉnh, huyện Ngọc Lặc đã phối hợp mở 6 lớp học chữ Nôm Dao, thu hút đông đảo đồng bào Dao tham gia học tập. Qua đó, những giá trị văn hóa truyền thống của người Dao được bảo tồn và phát huy, góp phần làm đa dạng “sắc màu” văn hóa trên địa bàn huyện Ngọc Lặc.

Xuân Cường