Thêm nhiều phát hiện mới ở Di sản Thế giới Thành nhà Hồ

Sau gần 2 năm tiến hành khai quật Đường Hoàng gia - Thành nhà Hồ (từ 25-11-2021 đến 30-7-2022), Viện Khảo cổ học và Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ đã phát hiện thêm nhiều điểm mới ở con đường này. Qua đó, làm rõ hiện trạng cấu trúc và vật liệu xây dựng con đường Hoàng Gia trong nội thành qua các thời kỳ lịch sử.

Con đường Hoàng Gia (hay Ngự đạo) là con đường Hoàng đế đi, nằm ở chính giữa Kinh đô theo trục Bắc – Nam trong quy hoạch tổng thể của các Kinh đô cổ Phương Đông. Qua cuộc khai quật thấy rõ dấu tích đường Hoàng Gia còn lại được kè đá xanh và lát đá phiến, nằm chính giữa cổng Nam Thành nhà Hồ, hướng Bắc - Nam (Bắc lệch Tây 40⁰), nối thẳng về phía Nam đến di tích Nam Giao nối về phía Bắc con đường hướng vào trung tâm nội thành.

Quá trình khai quật cho thấy, có sự khác biệt rõ rệt về vật liệu xây dựng con đường ở hai khu A, B. Tại khu A, vật liệu xây dựng con đường Hoàng Gia chủ yếu là đá phiến kết hợp với gạch xây. Khu B không có vật liệu đá phiến, mà chủ yếu là gạch ngói vụn, trong đó chủ yếu là gạch hình chữ nhật màu đỏ thời Hồ.

Về di tích kiến trúc, trên trục đường Hoàng Gia tại các khu A, B, đến năm 2022 đã xuất lộ hàng chục dấu tích kiến trúc lớn của kinh đô. Tại khu A, các kiến trúc đã xuất lộ trong các năm 2020 và 2021 với cụm kiến trúc trung tâm tại khu vực Nền Vua. Tại khu B, từ cuối năm 2021 đến tháng 7-2022, cuộc khai quật tiếp tục làm xuất lộ 2 kiến trúc cổng và 1 cụm kiến trúc trung tâm tại khu vực đang có 2 thành bậc đá chạm rồng thời Trần - Hồ.

Đối với di vật, về vật liệu kiến trúc đã tìm thấy nhiều loại hình gạch trang trí hoa cúc, hoa sen, hoa đồng tiền thời Lý-Trần, hoa dây thời Lê sản xuất tại Thăng Long và nhiều loại hình gạch vuông, gạch chữ nhật, gạch trang trí có in chữ Hán được sản xuất tại Thành Nhà Hồ, tương tự như các cuộc khai quật trước đây. Ngoài ra, còn phát hiện được các mảnh lá đề trang trí rồng, mảnh ngói sen kép, ngói cong tráng men vàng thời Trần Hồ.

Cuộc khai quật đã làm rõ hiện trạng cấu trúc và vật liệu xây dựng con đường Hoàng Gia trong nội thành. Trong nội thành, con đường này có lẽ chỉ có một làn đường rộng khoảng gần 5m như đã xuất lộ ở gần cửa Nam. Về vật liệu xây dựng, phần nửa phía Nam sẽ được lát đá phiến, phần nửa phía Bắc sẽ được xây bằng gạch.

Điều quan trọng hơn và là mục tiêu lớn nhất trong công cuộc khai quật nghiên cứu Thành nhà Hồ, là nghiên cứu con đường Hoàng Gia nhằm tìm hiểu cấu trúc tổng thể của kinh đô. Về mặt này, cuộc khai quật đã có nhiều phát hiện mới, đóng góp vào việc tìm hiểu cấu trúc và kiến trúc Thành nhà Hồ qua các thời kỳ lịch sử.

Nguyễn Đạt