Tháng Chạp rồi, con có về đốt lá cùng nội không?

Bây giờ là tháng Chạp. Buổi sớm, tôi nhìn ra bầu trời, mùa đông vẫn khoác tấm áo choàng màu xám, hàng cây bên hông nhà chĩa lên trời những cánh tay khẳng khiu, trơ trọi, thi thoảng mới có vài chiếc lá vàng sót lại đung đưa trong gió. Ở quê giờ này, chắc nội đang khom lưng quét sạch khoảnh sân gạch sạch tinh tươm để cho mẹ phơi cà rốt, củ cải muối chua đón tết. Mấy cây mãng cầu, cành ghé vô tận sân lòa xòa, vài bận ba bảo chặt đi cho lá khỏi rụng nhưng nội không chịu. Nội bảo cứ để vậy mùa hè mà lấy bóng mát, sân thì nội quét hàng ngày được. Cứ đúng dịp tháng Chạp là nó bắt đầu rụng lá, rụng lớp này tới lớp khác, không ngớt khiến nội quét không xuể. Nội vun lá khô thành đống chất ở góc vườn, dăm mười bữa mới đốt một thể.

Minh họa: M.D

Không chỉ có cây mãng cầu mà nhiều loại cây khác cũng đồng loạt rụng lá khi tháng Chạp vừa sang. Tôi than lá gì mà rụng nhiều quá thể, mùa đông gì mà khắc nghiệt. Nội nheo mắt cười, tạo hóa là vậy, lá vàng rụng về cội để nhường cho những mầm xanh mọc lên. Con người hay cây cối đều cần tôi luyện qua năm tháng khắc nghiệt mới lớn lên và trưởng thành được. Những ngày tháng Chạp bên nội là những ngày ngập tràn hạnh phúc. Tôi có thêm “việc làm”, những việc nội sai vặt. Khi thì chạy đi lấy cào lá chuyên dụng, lúc lại chạy vào bếp lấy bật lửa cho nội đốt lá. Lúc khác thì chạy tới đống rơm rút một nắm làm mồi lửa để cho lá được đượm hơn.

Nội vun lá khô, vun đám cỏ dại, tàu lá chuối, tàu cau, tàu dừa... thành một đống lớn rồi bắt đầu đốt. Bao lần như một, trước khi đốt, nội kêu tôi lùi xa phòng lửa nhưng tính tôi vốn hiếu kỳ, ương ngạnh chẳng nghe lời nội mà thích đứng thật gần để nhìn rõ từng đốm lửa và hét toáng lên khi thấy chúng bùng lên mạnh mẽ. Bắt đầu là ngọn lửa nhỏ với lọn khói mỏng tang chờn vờn bay lên qua mấy hàng cây rồi tan loãng vào hư vô. Những lọn khói bay lên mang theo không biết bao nhiêu là mùi: mùi đất quê tháng Chạp ngai ngái, mùi cỏ dại chưa khô hẳn nồng nồng, mùi lá chuối thanh thanh... Khi nhìn thấy khói, tôi có cảm giác nhịp thời gian như chậm lại, còn không gian như trong câu chuyện cổ tích ở chốn bồng lai tiên cảnh. Buồn cười nhất, khi tôi muốn tránh những lọn khói nhưng gió cứ quẩn quanh khiến khói bám chặt như muốn trêu ngươi tôi, ùa vào đôi mắt cay xè. Phía bên kia đống lửa, nội cũng đang nheo mắt tránh những lọn khói nhưng cũng không kịp, dòng lệ ướt cứ thế tuôn trào. Khói bám vào khuôn mặt gầy gò, xương xao, hằn lên những vết chân chim khắc khổ của nội bởi một đời vất vả, gian nan. Tôi với nội nhìn nhau, tiếng cười hai bà cháu giòn tan bay theo khói lên trời cao...

Những lọn khói gợi về giấc mơ quây quần đoàn tụ, nhắc nhớ những người con xa quê mà trở về. Gần hai mươi năm tôi xa quê, xa những mùa đốt lá tháng Chạp của nội, xa lọn khói thân thuộc. Tháng Chạp quê nhà còn đó bóng dáng nội khom lưng quét lá, vun đống rồi đốt lửa. Tôi lặng người nhặt nhớ từng kỷ niệm ấu thơ, từng hình ảnh ngày cũ mà rưng rức trong lòng. Trong giấc mơ chập choạng câu nói mộc mạc, yêu thương đầy trìu mến của nội tôi vẫn nằm lòng: “Tháng Chạp rồi, con có về đốt lá cùng nội không?”.

Tản văn của Đào Thanh Tùng