Về bản đặc biệt khó khăn Cha Khót

Theo những già làng ở bản Cha Khót, xã Na Mèo (Quan Sơn), không biết cái tên Cha Khót bắt nguồn từ đâu và từ bao giờ. Chỉ biết rằng, bà con dân tộc Thái đã sinh sống ở bản lâu lắm rồi, cuộc sống dựa vào rừng núi, chăn nuôi. Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, so với trước đây, bà con đã bớt đói, nghèo nhưng để đổi thay, thoát khỏi bản đặc biệt khó khăn thì còn lắm gian nan.

Cô và trò điểm trường Cha Khót, Trường Tiểu học Na Mèo.

Thương lắm cảnh lớp ghép

Từ trung tâm xã Na Mèo vào đến bản Cha Khót khoảng 10 km. Đường đi cơ bản đã được đổ bê tông, uốn lượn theo những sườn đồi, núi. Đội trưởng Đội Vận động quần chúng Cao Văn Tuấn, Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo là người đưa chúng tôi vào thăm bản Cha Khót. Vừa đi đường, Đại úy Cao Văn Tuấn vừa trò chuyện để cho đoạn đường bớt xa xôi hơn: “Ở bản Cha Khót có già làng Vi Văn Hợi, là người đã có gần 24 năm bảo vệ đường biên cột mốc. Bản Cha Khót có gần 8 km đường biên giới tiếp giáp với huyện Viêng Xay, Hủa Phăn (Lào). Những năm qua, nhờ sự đóng góp, chung tay của những người bảo vệ cột mốc, đường biên như già làng Vi Văn Hợi và mỗi người dân vùng biên nơi đây, góp phần cùng bộ đội biên phòng bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia. Đơn vị cũng đã có nhiều hoạt động thăm hỏi, quan tâm những người bảo vệ đường biên, cột mốc và hỗ trợ, kêu gọi các tấm lòng thiện nguyện giúp đỡ người dân vùng biên khó khăn”.

10 giờ trưa. Bản Cha Khót im lìm trong nắng. Điểm trường mầm non, tiểu học gần kề nhau thỉnh thoảng vang lên tiếng giảng bài và học bài của cô và trò. Ở điểm trường mầm non, hằng ngày cô giáo Vi Thị Phấn, Lữ Thị Nưng, Trường Mầm non Na Mèo lặn lội vào bản để dạy học cho các các em. Điểm trường có duy nhất 1 phòng học với tổng số 15 em, độ tuổi từ 2 đến 5. Cơ sở vật chất điểm lẻ chưa đáp ứng việc nấu ăn bán trú. Vất vả là thế nhưng vì yêu nghề, mến trẻ, cô Phấn và cô Nưng luôn “bám lớp, bám bản”.

Phó bản Cha Khót Lữ Văn Năm (áo trắng) trao đổi về tình hình của bản cùng phóng viên Báo Thanh Hóa và cán bộ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo, Ban Quản lý rừng phòng hộ Quan Sơn.

Ngay cạnh điểm trường mầm non là điểm trường Cha Khót, Trường Tiểu học Na Mèo. Điểm trường có 2 lớp học với 5 trình độ do cô giáo Hà Thị Hằng và Vi Thị Chuyên, quê xã Trung Hạ lên Na Mèo dạy học. Cô Hà Thị Hằng dạy lớp 2 và lớp 4, còn cô giáo Vi Thị Chuyên dạy lớp 1, 3, 5. Hôm chúng tôi đến, lớp cô Hằng có 5 học sinh, còn lớp cô Chuyên có 10 học sinh theo học. Chiếc bảng được cô Chuyên và cô Hằng chia đều để tiện dạy học cho mỗi lớp và bàn học cũng được sắp xếp thành 2, 3 nhóm lớp cho thuận tiện việc giảng dạy.

Theo phó bản Cha Khót Lữ Văn Năm thì trong bản có ít em theo học đến đại học, chủ yếu học xong THCS, THPT rồi đi làm hoặc về nhà lấy chồng, lấy vợ. Nguyên nhân cũng bởi đời sống của bà con còn khó khăn, nhận thức của một số hộ dân còn hạn chế về việc cho con cái đến trường theo học con chữ. Đường đến trung tâm xã xa xôi, nhất là vào mùa mưa bão hoặc mùa đông giá rét, các em đi học sẽ rất vất vả, vì vậy dù điểm trường mầm non, tiểu học của bản còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, thiếu các thiết bị dạy học thì nguyện vọng của bà con vẫn mong muốn con em được học tập tại bản.

Tìm giải pháp thoát nghèo

Những năm qua, Cha Khót đã và đang nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của Nhà nước như đầu tư, sửa chữa nhà văn hóa và các công trình phụ trợ nhà văn hóa; đầu tư công trình nước sinh hoạt tập trung thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Hỗ trợ đa dạng sinh kế như mua bò giống sinh sản thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia XDNTM. Ngoài ra, bản nhận được sự quan tâm của các tổ chức thiện nguyện như cải tạo, sửa chữa điểm trường mầm non Cha Khót của công đoàn Cục Hải quan Thanh Hóa; Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Na Mèo hỗ trợ 1.000 con gà giống cho các hộ trong bản...

Một góc bản Cha Khót, xã Na Mèo.

Ông Lữ Văn Năm chia sẻ thêm: Bản Cha Khót có 53 hộ, 216 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái sinh sống. Mặc dù nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước nhưng cả bản có 53 hộ thì vẫn còn 40 hộ nghèo. Cha Khót vẫn là bản đặc biệt khó khăn của xã Na Mèo. Bà con chủ yếu dựa vào khai thác lâm sản phụ, làm nan, nứa, vầu và chăn nuôi, trông coi bảo vệ rừng. Bản chỉ có 10,08 ha lúa nước, một năm trồng 2 vụ, còn lại chủ yếu bà con nhận gạo hỗ trợ từ việc khoán, bảo vệ, chăm sóc rừng. Để góp phần nâng cao thu nhập, ban quản lý bản Cha Khót vận động, tuyên truyền bà con hướng xuất khẩu lao động hoặc đi làm cho các công ty trong và ngoài tỉnh. Vì vậy, ở bản hiện tại chủ yếu chỉ còn người già, trẻ nhỏ; thanh niên hầu hết đi làm ăn xa. Hiện tại, bản có 10 thanh niên đi xuất khẩu lao động.

Ông Phạm Văn Thuật, Phó Chủ tịch UBND xã Na Mèo, cho biết: Nguyên nhân dẫn đến bà con bản Cha Khót vẫn còn khó khăn, nhiều hộ nghèo, cận nghèo là do một bộ phận đồng bào còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự quan tâm của Đảng, Nhà nước không chịu vươn lên thoát nghèo. Bên cạnh đó, Cha Khót ngoài thiếu đất sản xuất thì đất ở cũng còn nhiều khó khăn. Qua các cuộc tiếp xúc cử tri với huyện, xã, bà con mong muốn các cấp có thẩm quyền chuyển đổi mục đích sử dụng rừng đối với một phần đất rừng do Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Na Mèo đang quản lý, bảo vệ để tạo điều kiện cho địa phương bố trí đất sản xuất và ổn định đời sống cho Nhân dân bản Cha Khót. Nguyện vọng của bà con bản Cha Khót đã được Bộ Quốc phòng ủng hộ chủ trương, hiện nay, các cấp có thẩm quyền đang thực hiện các thủ tục, trình tự theo quy định. Cùng với đó, cấp ủy, chính quyền địa phương định hướng bà con bản Cha Khót tập trung phát triển chăn nuôi theo mô hình gia trại, trang trại; tuyên truyền, vận động thanh niên trong độ tuổi đi xuất khẩu lao động, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập. Xã tiếp tục thực hiện tốt chính sách cho bà con phát triển rừng để người dân có thu nhập tốt hơn từ việc quản lý, bảo vệ, khai thác lâm sản phụ từ rừng. Thực hiện tốt và đảm bảo các nguồn vốn vay, hướng dẫn sử dụng vốn một cách hiệu quả. Thường xuyên mở các lớp tập huấn về kỹ thuật chăm sóc bảo vệ rừng, trồng trọt, chăn nuôi và kỹ năng buôn bán kinh doanh nhỏ lẻ, hộ gia đình.

Bài và ảnh: Ngọc Huấn