Về Hoằng Lộc, nghe kể chuyện cụ Cống Quỳnh

Xã Hoằng Lộc từ lâu đã được biết đến là vùng đất học của xứ Thanh gắn liền với nét đẹp, giá trị lịch sử - văn hóa của Bảng môn đình và những con người tài năng, đức độ, được người đời ngưỡng mộ như: Thượng thư Bùi Khắc Nhất, Thám hoa Nguyễn Sư Lộ… Trong những con người, những cái tên được lịch sử dân tộc, sử làng lưu danh ấy có cụ Cống Quỳnh - Nguyễn Quỳnh. Cụ Cống Quỳnh được cho là nguyên mẫu của Trạng Quỳnh nổi tiếng với nhiều giai thoại dân gian.

“Tuấn Cung, Tuấn Dị, thiên hạ hữu nghị/ Nguyễn Quỳnh, Nguyễn Nham, thiên hạ vô tam” (Tuấn Cung, Tuấn Dị, thiên hạ chỉ có hai người đó thôi; Nguyễn Quỳnh, Nguyễn Nham, thiên hạ không có người thứ ba như thế), là lời ca tụng mà người đời dành cho Vĩ Hiên Công Nguyễn Quỳnh (hay gọi là cụ Cống Quỳnh), quê làng Bột Thượng, thuộc xã Hoằng Lộc, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa.

Xuất thân trong một gia đình Nho học, thừa hưởng sự giáo dục của gia đình, ngay khi còn nhỏ, cụ cống Quỳnh đã bộc lộ tư chất thông minh, hiếu học. Mặc dù có tài năng nhưng do “sinh ra không gặp thời” nên con đường làm quan của cụ Cống Quỳnh gặp nhiều khó khăn, không được thuận lợi. Ông trải qua nhiều vị trí, công việc sau làm tu soạn Viện Hàn lâm.

Cụ Nguyễn Quỳnh là một người giỏi văn Nôm, thích hài hước, thường lên tiếng bênh vực cho những người yếu thế, vấn đề “chướng tai gai mắt’ trong xã hội. Tài năng, tính cách của cụ Nguyễn Quỳnh có nhiều nét tương đồng với nhân vật Trạng Quỳnh được người đời yêu mến qua các giai thoại dân gian. Do đó, cụ Nguyễn Quỳnh được cho là “khởi hình lịch sử” của các giai thoại dân gian về Trạng Quỳnh.

Ngày nay, về với vùng đất học Hoằng Lộc, bên cạnh Bảng môn đình, nhiều người thường tỏ lòng mong ngóng được ghé thăm Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia Nhà thờ Nguyễn Quỳnh đề được dâng nén hương thơm, tỏ lòng kính trọng, yêu mến và được lắng nghe nhiều hơn những câu chuyện xoay quanh cuộc đời và sự nghiệp cụ Cống Quỳnh.

Như một nét đẹp tín ngưỡng - tâm linh, ngoài các dịp lễ, tết, trước mỗi kì thi quan trọng, tập thể giáo viên và học sinh của các trường trên địa bàn xã đều đến dâng hương, dâng lễ để cầu cho thi cử thuận lợi, học hành giỏi giang.

Cụ Cống Quỳnh và Nhà thờ Nguyễn Quỳnh đã trở thành niềm hào, góp thêm phần danh giá cho vùng đất học Hoằng Lộc.

Hoàng Linh