Về làng buôn chuối

Nhắc đến làng Giàng, phường Hàm Rồng, nhiều người nghĩ ngay đến nghề đan cót truyền thống đã có hàng trăm năm. Nhưng ít ai biết rằng, ở nơi đây còn có nghề buôn chuối khá nổi tiếng. Từ rất lâu rồi người dân nơi đây đã gắn bó với công việc trồng, thu mua, buôn bán chuối ở nhiều chợ lớn, nhỏ trong và ngoài tỉnh.

Những buồng chuối được bà con làng Giàng thu mua rồi vận chuyển đi bán buôn tại các chợ trong, ngoài tỉnh.

Sáng sớm ở làng Giàng, khi nhiều người còn chìm trong giấc ngủ, trên những con đường dẫn ra Quốc lộ đã nhộn nhịp tiếng xe máy, ô tô tải tỏa đi muôn nơi để thu mua chuối. Vợ chồng anh Dương Công Quang (49 tuổi), là một trong số đó. Cả hai anh chị dậy từ tờ mờ sáng, lái xe ngược lên các xã miền núi để thu mua chuối tại các vườn của bà con. Hơn 20 năm lăn lộn trong nghề, anh Quang thuộc từng cung đường, từng vườn chuối, từng mùa quả.

“Đi buôn chuối phải có sức khỏe, chứ không chỉ ngồi lái xe. Vào vườn phải tự chặt, vác, chất lên xe. Mà chuối buôn thì không giống hàng khô, nhanh chín, nhanh hỏng, nên thời gian là vàng”, anh Quang chia sẻ.

Cái nghề “vừa chặt, vừa vác” theo anh Quang không chỉ đòi sức bền mà còn cần “con mắt nhà nghề”, nhìn buồng chuối là biết đã đủ độ già hay chưa, nặng bao nhiêu, phải “ngã giá” thế nào để về còn có lãi. Mỗi tháng, gia đình anh thu mua và bán ra từ 2 đến 4 tấn chuối. Sau khi trừ chi phí xăng xe, nhân công, hao hụt, vợ chồng anh còn lãi khoảng 12 - 15 triệu đồng, số tiền không quá lớn nhưng đủ để nuôi con ăn học và trang trải sinh hoạt.

Bà Dương Thị Hằng (68 tuổi) bắt đầu theo nghề buôn chuối từ năm 16 tuổi. “Ngày xưa, nhiều nhà vừa bán chuối nhà trồng vừa chèo bè đi thu mua dọc sông Mã. Bè gỗ chất đầy những nải chuối xanh hay chín vàng. Chúng tôi xuôi ngược, ghé từng bãi bồi, từng vườn, mua rồi bán ngay dọc đường hoặc đưa về chợ lớn. Có chuyến đi kéo dài cả tuần”, bà Hằng kể.

Khi phương tiện cơ giới chưa phát triển, chiếc bè gỗ là “cửa hàng lưu động” của dân buôn. Chuối theo bè từ các xã ven sông về tận chợ Đông Thổ, chợ Đầu Mối ở phường Hạc Thành... Cứ thế, chuối làng Giàng trở thành một thương hiệu quen thuộc trong bữa ăn, mâm cỗ cúng của nhiều gia đình. Ngày thường, bà Hằng bán được 30 - 40 nải; nếu phiên chợ tuần thì lên tới 50 - 60 nải. Ngoài buôn chuối, hai vợ chồng bà vẫn làm 4 sào lúa để có thêm lương thực. Theo bà, trước kia chuối ngự thường để chín tự nhiên, còn chuối tiêu muốn chín đều thì nhấm bằng hương đen hay mùn cưa đốt âm ỉ, phủ kín để chuối chín vàng, thơm mà không bị sượng.

Theo ông Lê Xuân Hiệp, công chức Ủy ban MTTQ phường Hàm Rồng, thời kỳ hưng thịnh cả làng Giàng có khoảng 300 hộ theo nghề buôn chuối. Nguồn hàng chủ yếu lấy từ các địa phương miền núi trong tỉnh rồi được bà con chở về phân phối ở các chợ, cửa hàng. Nghề buôn chuối tuy vất vả nhưng giúp nhiều gia đình có nguồn thu nhập ổn định. Trẻ em làng Giàng lớn lên trong mùi chuối chín, tiếng dao chặt buồng chuối, tiếng người mặc cả. Ngày tết, mùa cưới, những chuyến hàng chuối còn “chạy” mạnh hơn cả ngày thường, vừa để bày mâm ngũ quả, vừa làm quà biếu.

Nhưng vài năm gần đây, người buôn chuối làng Giàng đối mặt nhiều khó khăn. Nguồn hàng ở các xã miền núi không còn dồi dào như trước do diện tích trồng thu hẹp, cộng thêm sự cạnh tranh từ các đầu mối lớn ở tỉnh ngoài khiến giá cả bấp bênh. Mùa mưa bão, nhiều vườn chuối bị gãy đổ, sản lượng giảm mạnh. “Như mấy tháng vừa rồi, mưa lớn kéo dài, lũ quét ở vùng cao làm chuối khan hàng, giá tăng gấp rưỡi nhưng lại khó mua được hàng đẹp”, anh Quang chia sẻ.

Giờ đây, khi diện tích trồng chuối ven sông đã thu hẹp, phương thức buôn bán cũng thay đổi, nhiều hộ đã bỏ nghề hoặc chuyển sang kinh doanh lĩnh vực khác. Tuy nhiên, những gia đình bám trụ vẫn giữ nếp cũ: dậy sớm, lên rừng, xuống chợ, bám từng vườn, từng mối quen. Làng buôn chuối ngày nay không còn nhộn nhịp như trước, nhưng hình ảnh những chuyến xe chở chuối đầy ắp, những buồng chuối chất trên giá xe, treo lủng lẳng trước hiên nhà, vẫn là một phần của vùng quê bên bờ sông Mã. Đó là câu chuyện mưu sinh, là nếp sống cần mẫn đã bám rễ vào đất này.

Bài và ảnh: Đình Giang