Cào hến mưu sinh trên sông Mã

Vào mùa này, đi dọc bờ sông Mã không khó để bắt gặp những tốp người mưu sinh bằng nghề cào hến để kiếm tiền trang trải cuộc sống.

Video: Nghề cào hến trên sông Mã.

Những ngày tháng 4, từ sáng sớm, anh Ngô Văn Bình (41 tuổi, ở thị trấn Cành Nàng, huyện Bá Thước) lại cùng người em trai ôm đồ nghề đi về phía bờ sông Mã. Trên con thuyền vỏ sắt neo cạnh bờ, anh Bình kiểm tra dụng cụ đầy đủ mới cho thuyền rời bến, hướng về phía thượng nguồn, nơi được dự đoán có nhiều vụng hến sinh sống. Hôm nay 2 anh em anh Bình đi cào hến trên khúc sông Mã quanh huyện Bá Thước.

Đi chừng một cây số thì đến điểm đánh bắt, anh Bình giảm ga, khi đó người em trên phía mũi thuyền chầm chậm thả chiếc cào sắt xuống hồ. Chiếc cào gồm nhiều đinh sắt hàn lại như những chiếc răng thưa, gia cố thành hình giống chiếc lồng hở miệng. Đáy lồng được buộc thêm mành lưới, có chức năng đựng hến khi chúng lọt qua răng cào.

Chiếc cào chìm xuống đáy hồ được néo vào mạn thuyền bằng cuộn thừng to như ngón chân cái, dài hơn chục mét. Sau khi thả cào, con thuyền lúc này phải kéo cào để xới vào lớp bùn dưới sông nhằm thu hến vào túi cào. Vì kéo theo cào nặng phía dưới nên lúc này, các thuyền phải nhấn ga hết cỡ để kéo cào.

Chừng 30 phút sau, cảm nhận hến đã đầy cào, họ bắt đầu lần dây kéo cào lên thuyền rồi tìm vùng nước nông để xả bớt bùn trong túi lưới.

Những con hến to mẩy như hạt ngô căng tròn được đổ lên thuyền. Cứ như vậy, những dân chài tiếp tục đánh mẻ mới, tuần tự như vậy cho đến cuối ngày.

Sau khi cào hến dưới lòng sông lên, người thợ sẽ vốc từng vốc lớn hến và rác cho vào chiếc rổ thưa, chao trên mặt nước, xoay qua xoay lại để bùn, rác trôi ra ngoài.

Vừa đãi hến, họ vừa lựa ném đi những hạt sỏi lẫn bên trong. Đến khi chỉ còn hến thì đổ vào chiếc chậu lớn bên cạnh. Mỗi mẻ cào, họ xúc được 3-5kg hến sạch.

Anh Bình tâm sự, quê anh ở xã Cẩm Phong, huyện Cẩm Thủy. Sau khi lập gia đình anh chuyển lên xã Lâm Xa, huyện Bá Thước, mưu sinh bằng nghề sông nước. Những năm đầu mới lên Bá Thước, gia đình anh cũng như mấy chục hộ dân chài khác ở Lâm Xa thường nuôi cá lồng và đánh bắt thủy sản trên sông Mã. Những năm trở lại đây, tôm cá ít đi và khó đánh bắt hơn trước, một số dân chài chuyển sang cào hến, số khác đi phụ hồ hay đổ bê tông thuê.

Mùa bắt hến ở trên sông Mã thường kéo dài từ tháng 3 đến tháng 4 (âm lịch) hằng năm. Mỗi ngày, những dân chài thường bắt đầu từ 6h đến giữa buổi chiều, thu về hơn tạ hến. Bán cho thương lái ngay tại bờ với giá 5.000 đồng/kg, họ kiếm được 500.000-700.000 đồng/thuyền. Ngày cao điểm hoặc trúng mánh, một thuyền có thể được hơn triệu đồng.

Anh Bình chia sẻ: "Hến ở đây sinh sống trên vùng cát nước ngọt, ít bùn nên rất sạch và thịt thường chắc, béo hơn nơi khác. Nghề cào hến cực nhọc, tốn sức nhưng không phải đầu tư nhiều vốn liếng. Bỏ ra khoảng 20 triệu đồng, các gia đình có thể sắm được chiếc thuyền sắt gắn máy và mua đủ công cụ làm việc”.

Được biết, ở làng chài Lâm Xa, huyện Bá Thước, đang có hơn 10 hộ dân làm nghề cào hến. Trên sông ngày nắng đẹp, thuyền máy chạy ngược xuôi nhộn nhịp, tiếng cười nói rôm rả. Nghề sông nước lênh đênh không dư giả, nhưng số tiền thu được sau mỗi ngày công cũng giúp các gia đình dân chài như anh Bình đủ trang trải cuộc sống và nuôi hai con nhỏ đang tuổi đến trường.

Hến là loài nhuyễn thể hai mảnh, có tên khoa học Corbiculidae, thường sống ở vùng nước lợ cửa sông và nước ngọt. Ruột hến chứa nhiều vitamin B12 và sắt, rất tốt cho người thiếu máu. Hến có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như hến xào xúc bánh đa, canh hến, cơm hến,...

Hoàng Đông