Phong tục mua muối ngày đầu năm

Khu phố nhỏ nhà tôi vắng lặng, bình yên sau khoảnh khắc giao thừa bỗng vang lên tiếng người đàn ông rao bán muối… Tiếng rao trong đêm cũng là khởi đầu năm mới khiến người nghe cảm thấy xúc động, bởi những phong tục là nét đẹp văn hóa những ngày đầu năm mới luôn được những con người chân chất, giản dị gìn giữ…

Người nông dân vất vả để tạo ra những hạt muối trắng tinh khiết... (Ảnh Ngọc Huấn)

...Vào dịp đầu năm mới, trong các gia đình người Việt mua muối để cầu mong điều may mắn tốt đẹp. Ảnh minh họa

Câu nói “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” được ông bà ta từ xa xưa nhắc tới là phong tục đẹp cầu mong những điều tốt lành và ngày nay vẫn luôn được các thế hệ gìn giữ. Từ độ cuối tháng Chạp tôi thường bắt gặp những người bán rong đẩy chiếc xe vôi rong ruổi trên đường phố hoặc ở các khu chợ các quầy hàng bán hoa quả đều đặt một thúng vôi trước quầy, các bà các mẹ mỗi người mua một túi vôi thì vào những ngày đầu năm, hình ảnh chiếc xe đạp chở bì muối kèm tiếng rao “Ai mua muôi đi, ai mua muối nào” vang lên trên những con ngõ nhỏ như nhắc nhở mỗi người về một phong tục đẹp mang đến ước vọng cho năm mới may mắn.

Sau khoảnh khắc giao thừa, đêm khuya tiếng rao của người đàn ông với chất giọng miền biển như đánh thức sự tĩnh lặng của phố, chú Chương ở phố nhà tôi mở cửa, gọi người đàn ông mua muối. Người bán múc một bán muối đầy gửi cho người mua, còn người mua cũng không trả giá mà đưa tiền cho người bán kèm theo lời chúc mừng năm mới. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ thấy, phong tục mua muối ngày đầu năm luôn được nhiều người quan tâm, ý niệm về khởi đầu năm mới may mắn, tốt lành. Trong đời sống thường nhật, muối giữ vị trí quan trọng, chỉ đứng sau gạo.

Vì sao người dân thường mua muối vào những ngày đầu năm? Theo quan niệm xưa, muối có thể trừ tà ma. Muối còn mang về sự hòa thuận cho từng gia đình, tình cảm khăng khít, sự mặn mà trong quan hệ làm ăn. Cũng có người quan niệm rằng hạt muối là sự kết tinh cao, màu trắng trong hàm ý là sự sạch sẽ tinh khiết, cũng là biểu trưng cho mọi tình cảm tốt đẹp mặn mà.

Hạt muối nhỏ nhoi nhưng mang nhiều ý nghĩa văn hóa thiêng liêng như thế. Chính vì lẽ đó, có người còn rắc muối gạo quanh nhà, đầu ngõ để xua đuổi những tà khí, mong muốn sự bình yên cả năm. Người Việt vốn cần kiệm nên việc mua muối đầu năm còn mang ngụ ý của cha mẹ, các bậc trưởng bối nhắc nhở hậu bối phải biết tiết kiệm, dành dụm để cuối năm có thể mua vôi, xây nhà xây cửa. Ấy vậy, vào những ngày đầu năm mới, tiếng rao mua muối được nhiều người mong chờ hoặc những ngày đầu xuân các bà, các mẹ đi lễ chùa xong thường hay mua một túi muối với hy vọng mang may mắn về cho cả gia đình trong năm mới.

Sau khi mang muối về nhà, mọi người thường chia thành từng gói nhỏ, cho vào túi nilon hay túi vải, phong bao lì xì... vừa cho đẹp mắt mà lại tiện cất giữ. Người làm kinh doanh buôn bán thường đặt túi muối ở quầy hàng để cầu may mắn về tài lộc, đi du lịch xa cũng đặt túi muối trong vali để lộ trình được bình an.

Đón xuân mới với túi muối mặn mà đem lại cảm giác yên tâm, tạo tâm thế phấn khởi cho mỗi người bước vào năm mới với nhiều ước muốn, may mắn, thành công.

Ngọc Huấn