Thịt trâu gác bếp Mường Lát đắt hàng ngày cận tết

Mỗi ngày cho lên giàn cả tạ thịt nhưng nhiều gia đình làm thịt trâu gác bếp ở Mường Lát vẫn không đủ nguồn hàng cung ứng ra thị trường dịp Tết Nguyên đán xuân Quý Mão 2023.

Những ngày này, gian bếp của gia đình bà Lò Thị Quyến, khu 2, thị trấn Mường Lát luôn đỏ lửa. Theo bà Quyến, từ đầu tháng chạp đến giờ, gia đình đã làm thịt 2 con trâu. Vào dịp cuối năm, mỗi ngày xưởng của bà cho lên giàn cả tạ thịt trâu nhưng vẫn cháy hàng.

Lý giải về việc cháy hàng thịt trâu gác bếp dịp cuối năm, bà Quyến cho hay, bởi đặc tính thơm, ngon, giá trị dinh dưỡng cao lại có thể ăn lai rai vào dịp lễ tết nên nhiều người đã săn đón từng mẻ thịt trâu gác bếp ra lò. Bên cạnh đó, thịt trâu gác bếp của gia đình được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao của tỉnh, trải qua quá trình sản xuất đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm nên được người tiêu dùng tin tưởng, lựa chọn.

“Có ngày gia đình nhận đến cả trăm đơn đặt hàng của khách. Quá tải, xưởng phải thuê thêm 3 - 4 người làm thời vụ. Nguồn khách của gia đình rất đa dạng, trong tỉnh cũng có, ngoài tỉnh đặt rất nhiều. Khách mua mạng xã hội như Zalo, Facebook, sau khi chốt đơn, gia đình sẽ gửi qua đường bưu điện hoặc xe khách. Giá bán trên thị trường cho mỗi 1kg thịt trâu gác bếp dao động khoảng 1 triệu đồng/kg" - bà Quyến cho biết.

Thịt trâu gác bếp hay còn gọi là thịt trâu khô, thịt trâu hun khói hoặc thịt trâu sấy. Với đồng bào dân tộc Thái nơi cổng trời Mường Lát trước kia, chưa có công cụ bảo quản thịt tốt họ đành nghĩ ra cách ướp thịt rồi treo lên gác bếp. Bếp của bà con luôn đỏ lửa vừa là để ấm nhà, vừa là để làm chín thịt một cách từ từ.

Thịt trâu gác bếp là một trong những đặc sản của bà con nên chỉ khi lễ, tết hoặc gia đình có việc trong đại mới đem ra dùng. Ngày nay, thịt trâu gác bếp được làm quanh năm, làm nhiều vào dịp đầu hoặc cuối năm để đón tết và tiếp khách. Ở một huyện miền núi như Bá Thước, Quan Hóa, Mường Lát, … thịt trâu gác bếp được làm để bán, phục vụ khách du lịch.

Thịt trâu gác bếp ngon nhất được quyết bởi nhiều yếu tố trong đó phải lựa chọn được những con trâu chăn thả trên các vùng đồi núi. Thịt trâu càng săn chắc thì càng dai ngon và thơm hơn. Vào dịp nhà mổ trâu, bà con chọn loại thịt bắp ngon, không gân, thật tươi để làm thịt trâu gác bếp. Những gia vị đi kèm để làm thị trâu gác bếp ớt, gừng, mắc khén, muối.

Thịt trâu sau khi được làm sạch, thái miếng dọc thớ rộng, rồi dần cho thật mềm và ướp với muối, gừng, ớt, mắc khén giã nhỏ trộn đều sao cho vừa đủ. Thời gian ướp khoảng 3 giờ đồng hồ, sau đó lấy que xiên thịt và đặt từng xiên thịt sấy trên than củi. Sấy chín khoảng 3 ngày, khi ăn sẽ không quá dai và giữ được vị ngọt tự nhiên. Miếng thịt trâu gác bếp đạt chuẩn là thanh thịt bên ngoài khô nhưng bên trong ngọt mềm và vẫn giữ nguyên mùi vị đặc trưng, khi ăn có vị ngọt tươi quyện với vị cay nồng của mắc khén phảng phất mùi khói thơm của than củi, tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt.

Thịt trâu sau khi được sấy khô có thể treo trên gác bếp hoặc đóng túi hút chân không và bỏ ngăn mát tủ lạnh sử dụng trong thời gian ngắn hoặc bỏ ngăn đông nếu chưa sử dụng ngay. Thịt trâu gác bếp có thể trữ được 1 năm. Khi ăn thịt trâu đem ra nướng lại hoặc hấp cách thủy, xào, nộm…tùy nhu cầu sử dụng.

Với nhiều người, lần đầu nếm thử thịt trâu gác bếp hẳn sẽ phải lắc đầu, nhăn mặt với vị cay của gia vị và độ mặn, hắc do ngấm vị khói của món ăn. Nhưng khi biết thưởng thức thì thịt trâu gác bếp thì nó sẽ là lựa chọn khó lòng có thể thay thế. Bằng kinh nghiệm, bà con dân tộc Thái xứ Thanh đã sáng tạo ra thứ chấm thịt trâu gác bếp ngon, đậm đà, mang hương vị của núi rừng. Theo bà con nơi đây, thứ đồ chấm công phu là chẩm chéo (chẳm chéo). Chéo chấm thịt trâu gác bếp sẽ được pha chế bằng các nguyên liệu gồm: tỏi khô, ớt khô, muối hạt, mì chính, hạt mắc khén.

Khi thưởng thức thịt trâu gác bếp người ăn nhai thật kỹ, không nuốt vội, có như vậy mới cảm nhận hết vị ngọt của nó. Càng nhai kỹ, người ăn sẽ nhận thấy cái mùi nồng nồng của khói bếp, vị bùi ngọt của thịt trâu, thêm cái chất cay ấm của mắc khén quyện lại với nhau đủ để đánh thức cùng lúc các giác quan, khiến người ta ăn mãi không biết chán... Cũng bởi sự ngon ngọt đó, mà món ăn mang bản sắc vùng cao này luôn được nhiều người lựa chọn để làm quà biếu tặng mỗi dịp tết đến xuân về.

Đình Giang