Trần Hồ Điệp - Cô giáo với thơ

Trần Hồ Điệp là cô giáo dạy môn Ngữ Văn, Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Thanh Hóa. Cô được biết đến là một nữ nhà thơ với nhiều bài thơ, tập thơ ghi dấu ấn trong lòng bạn đọc...

Sinh ra ở một vùng đất có câu ca “Được mùa Nông Cống...”, Trần Hồ Điệp sớm mồ côi cha từ lúc mới hai tuổi (cha là liệt sĩ chống Mỹ). Có lẽ vì thế mà thơ Trần Hồ Điệp đậm đặc, đậm sâu, đậm nét chữ TÌNH: tình cha con, tình mẹ con, tình quê hương, tình đồng nghiệp, tình bạn bè cùng trang lứa...

Mặc dù thời gian dành hết cho công việc chuyên môn và công tác đoàn thể của nhà trường, nhưng vì duyên nợ với thơ, Trần Hồ Điệp đã có nhiều sáng tác đóng góp cho Câu lạc bộ thơ Nông Cống, in trên sách, báo chí của Trung ương và địa phương. Đặc biệt nữ sĩ đã ra mắt 2 tập thơ: “Nước mắt sông quê (2022) và “Miền thơ” (2024).

81 bài trong tập “Miền thơ” thì có 37 bài theo thể tự do, 24 bài lục bát, 9 bài thể thơ Đường luật, 8 bài thơ tứ tuyệt và 3 bài ngũ ngôn và thể nghiệm. Tính như thế để thấy rằng mặc dù Trần Hồ Điệp không phải là cây thơ chuyên nghiệp nhưng lại rất am hiểu về các thể thơ để vận dụng đúng lúc, đúng chỗ, tác dụng của từng thể loại thơ tạo hiệu ứng cho tứ thơ, hình ảnh, ngôn ngữ thơ.

Mở đầu tập thơ là “Mạch vàng” - một bài thơ thay lời tựa với thể thơ Đường luật, một thể thơ vững tay nghề mới dám đặt bút viết:

"Nào biết tự đâu khởi mạch vàng

Cho vần nhịp ấy tạo thành trang

Là danh phù phiếm chưa thành mộng

Hay lợi hư vô chẳng có màng

Giữa tứ mùa xây bao mộng đẹp

Mài tâm để tạo những lời sang

Tòa thơ hun đúc nơi hồn ngọc

Gửi đến nhân gian chút mạch vàng".

Rõ ràng cô giáo rất yêu thơ, đến với thơ, nhưng để tiếp tục theo đuổi thơ, trong con người nữ sĩ Trần Hồ Điệp có hai luồng suy nghĩ đối lập nhau... Một luồng phát ra từ khối óc: Là danh phù phiếm chứa từng mộng/ Hay lợi hư vô chẳng có màng. Một luồng phát ra từ con tim: Giũa trí mà xây bao ý đẹp/ Mài tâm để tạo những lời sang. Chính thiên nhiên và con người thực tại đã gắn kết hòa đồng được giữa con tim và khối óc để có: Tòa thơ hun đúc nơi hòn ngọc/ Gửi đến nhân gian chút mạch vàng...

Lục bát - Một thể thơ truyền thống, trong tập “Miền thơ”, Trần Hồ Điệp có đến 24 bài. Nổi bật là các bài “Kỳ quan trong tôi”, “Nơi ấy Hoàng Giang”, “Miền thơ”, “Lời của núi”... Bài “Miền thơ” nữ sĩ lấy làm tên cho cả tập thơ. Một lần nữa Trần Hồ Điệp khẳng định đến với thơ bằng một chữ tình đằm thắm: "Miền thơ khởi tự miền thương/ Hồn thơ cũng bởi quê hương đong đầy/ Tình thơ tựa chất men say/ Bên thơ cảm thấy tháng ngày dịu êm/ Thương rồi lại thấy thương thêm/ Vần thơ, điệu nhạc mà nên tình đời...".

Hoặc trong bài thơ lục bát “Kỳ quan trong tôi”, nữ sĩ viết: “Cần chi đây nó rộn ràng/ Mình về với cánh đồng làng thôi anh/ Lúa thì đến độ chắc xanh/ Khum mình ủ giọt sữa lành trời ban".

Và một câu thơ thật gợi, thật hay: "Chuyền cành chim hót ríu ran/ Nghe như tiếng của thời gian vọng về...".

Nhiều nhất trong tập là thể thơ tự do với gần 40 bài. Tự do là thể thơ phóng khoáng, phóng bút, phóng tầm nhìn, tầm cảm nên hầu hết các bài thơ, đặc biệt là những cây bút trẻ hiện nay luôn sử dụng. Nữ sĩ Trần Hồ Điệp cũng năng dùng một cách hiệu quả.

Hầu như mỗi người đến với thơ đều có một cách nghĩ, một cách cảm, một cách suy tư, một cách định nghĩa về thơ của riêng mình. Thông qua thể thơ tự do, Trần Hồ Điệp đã dễ dàng hơn trong việc bộc bạch “Tản mạn về thơ": “Ta cũng từng viết được những trang thơ/ Đâu cần biết có ai chờ, ai đợi/ Cuộc sống này mấy ai là không vội/ Miễn lòng ta chút thanh thản tìm về...”.

Và nữ sĩ kết thúc những câu thơ tự răn mình khi đến với thơ: “Người viết thơ sao có thể nào quên/ Muốn mật ngọt, ong ngày đêm cần mẫn/ Những ký tự đương nhiên là có sẵn/ Ghép thành thơ, phải mài chí lọc hồn...”.

Chùm thơ tự do nổi bật như các bài: Gửi về quê tôi, Ngõ hồn xưa, Em chỉ là... Gửi mẹ thiên nhiên, Biển không em... Nếu “Ngõ hồn xưa” là bài thơ viết về nơi chôn rau cắt rốn: “Làng sinh Tân đêm về thêm huyền bí/ Ngọn đèn dầu khơi nghĩ đến miền xa/ Em miệt mài thêu dệt những ước mơ/ Từng trang sách là đường tơ khát vọng/ Vạn Thắng nay đã thỏa lòng mong ngóng/ Cùng với quê hương Nông Cống chuyển mình...” thì “Em chỉ là” là lời bộc bạch nỗi lòng: "Em chỉ là cô giáo ngữ văn thôi/ Dạy tiếng Việt nghĩa câu, từ trước nhất/ Cho em thơ hiểu thế nào là Tổ quốc/ Là hy sinh, là dâng hiến cho đời.../ Em chỉ là cô giáo ngữ văn thôi/ Như người nông dân ươm chồi từ đất/ Gieo hạt giống để mùa sau thu gặt/ Chăm bón, vun trồng mới nặng hạt, sai bông...”. Bài thơ được cấu tứ trên nền một cô giáo ngữ văn... mà nói được bao điều với cuộc sống thực tại đang diễn ra tự ngày xưa và cả hôm nay, đánh thức lòng trắc ẩn của mỗi con người cần đi tới...

Trong tập Trần Hồ Điệp có thử nghiệm 3 bài thơ ngũ ngôn: “Chuyện về những hạt muối, chuyện về hai người bạn” để nói một triết lý trong cuộc sống mà ai cũng cần suy ngẫm rút ra cho mình một điều gì đó trong cách ứng xử

với nhau...

Bài “Ngẫu hứng ca dao” là một trong những bài thể nghiệm với cách viết tung tẩy, phóng túng: "Ta trôi về đâu/ Sông đời cứ chảy/ Thuyền nan bé vậy/ Sóng cả đôi bờ/

Cò còn lặn lội nơi mô/ Xuống ghềnh lên thác nhấp nhô

thân gầy...".

Hay như: “Năm tháng mỏi mòn/ Thời son đã lỡ/ Vì chăng duyên nợ/ Cho phận bẽ bàng/ Trách cha, trách mẹ nhà nàng/ Cầm vàng mà chẳng biết vàng trong tay...”.

Mở tập thơ “Miền thơ” ra, gấp tập thơ “Miền thơ” lại... Hình ảnh, ngôn từ còn nhảy múa, còn tạo được dư âm cho người đọc. Thơ của một cô giáo - nữ thi sĩ Trần Hồ Điệp mong được đến tay nhiều độc giả đón nhận!.

HUY TRỤ (CTV)