Nghè Eo xuống cấp nghiêm trọng

Năm trong khu Di tích quốc gia đặc biệt Đền Bà Triệu, Nghè Eo còn được biết đến với tên gọi Đền Đệ Tứ thờ Linh Quang thần. Di tích tọa lạc trên địa bàn làng cổ Phú Điền, xã Triệu Lộc (Hậu Lộc). Người dân địa phương tin rằng chính Linh Quang thần đã phù hộ cho Bà Triệu trong khởi nghĩa đánh giặc Ngô xâm lược.

Nghè Eo - Đền Đệ Tứ ở làng cổ Phú Điền thuộc khu Di tích quốc gia đặc biệt Đền Bà Triệu.

Sau khi xây dựng lực lượng vững mạnh ở vùng núi Quan Yên, nghĩa quân Bà Triệu đã tiến xuống đồng bằng, tấn công thẳng vào thành Tư Phố - nơi đặt bộ máy cai trị của giặc Ngô trên đất Cửu Chân. Từ Tư Phố, nghĩa quân lại vượt sông Mã tiến ra Bồ Điền.

Người dân địa phương tin rằng Linh Quang thần đã phù trợ cho Bà Triệu đánh giặc Ngô xâm lược.

Tương truyền, khi đến Bồ Điền (nay là làng Phú Điền) Bà Triệu đã lập đàn cầu đảo, khấn rằng: “Thiếp tôi là một người trong giới nữ nhi, xót thương dân chúng. Nay trông thấy quân giặc đến cướp nước ta đã lâu, thiếp tôi muốn khởi binh đến đánh, cúi đầu xin với bách thần thiên địa âm phù, giúp đỡ...”. Lời khấn vừa dứt thì mây đen kéo tới, trời đất nổi giông gió, trong mây hiện ra vị thần áo mũ rực rỡ, tay cầm thẻ bài vàng có ghi hai chữ “Linh Quang”. Vị thần xưng là “Linh Quang” được thiên đình traocho cai quản vùng đất này, biết Bà Triệu muốn đánh giặc ngoại xâm nên ngầm phù trợ. Sau khi lập đàn cầu đào, nữ thủ lĩnh Triệu Trinh Nương cùng ba anh em họ Lý cưỡi voi trắng, tay cầm cờ chiến, đem quân xung trận đánh giặc. Ngay trận đầu quân giặc đã bị đánh cho tán loạn, sợ hãi.

Di tích Nghè Eo nhiều năm qua đang xuống cấp nghiêm trọng.

Không quên ơn thần linh phù trợ, khi trở về trang Bồ Điền, cùng với việc lập đồn đóng quân đánh giặc lâu dài, nữ tưỡng Triệu Trinh Nương đã lệnh cho dân làng lập linh từ tại bản trang để phụng thờ vị thần nhà trời, ban hiệu “Linh Quang thần”.

Về sau, Linh Quang thần được các triều đại phong kiến sắc phong Bản cảnh Thành hoàng Linh Quang hiển ứng Đại vương, Nhân dân dựng đền thờ phụng, quanh năm hương khói. Ngày nay, tại di tích vẫn còn lưu giữ ba đạo sắc phong của triều Tây Sơn và nhà Nguyễn.

Mái ngói mục vỡ, tụt xuống từng mảng.

Sở dĩ có tên gọi Nghè Eo bởi di tích tọa hướng Đông, năm gần khu vực núi Eo làng Phú Điền, nên người dân trong vùng gọi là Nghè Eo - đền Đệ Tứ thờ Linh Quang thần. Không ai biết chính xác niên đại khởi dựng đền. Song, căn cứ vào kiểu dáng kiến trúc cũng như các bức bích họa vẽ trên tường, các nhà nghiên cứu cho rằng đây là công trình mang dấu ấn kiến trúc thời Nguyễn.

Tường bên trong di tích nứt vỡ.

Bên cạnh, căn cứ vào các sắc phong còn lưu giữ tại đền (3 sắc phong), trong đó sắc phong niên đại sớm nhất vào triều vua Cảnh Thịnh (1797) cho biết, dưới thời Tây Sơn, triều đình phong kiến đã sắc phong cho thần Linh Quang. Có nghĩa, lịch sử khởi dựng của ngôi đền đã có thể đã có từ trước.

Những cột sắt chống đỡ hai bên để mái không sụp xuống.

Kiến trúc của đền Đệ Tứ có quy mô nhỏ. Bên trong cấu trúc 2 gian: Tiền đường và Hậu điện, đều được xây theo kiểu cuốn vòm, nền lát gạch. Điều đáng nói, hiện trạng của di tích nhiều năm qua đang xuống cấp cực kì nghiêm trọng: mái ngói vỡ, tụt xuống; tường xây nứt thành vết lớn… Để giữ di tích không bị đổ sập xuống, nhiều năm qua di tích đang được chống đỡ bằng những cột sắt hai bên. Bà Nguyễn Thị Đoan, công chức Văn hóa - xã hội xã Triệu Lộc cho biết: “Dù bất đắc dĩ, nhưng đây là giải pháp để giữ lại di tích”.

Người dân địa phương mong mỏi Nghè Eo - Đền Đệ Tứ thờ Linh Quang thần sớm được trùng tu trước khi quá muộn.

Trông coi di tích nhiều năm qua, ông Vũ Văn Phú, người dân làng Phú Điền chia sẻ: “Với người dân chúng tôi, Nghè Eo - Đền Đệ Tứ là di tích tâm linh linh thiêng. Thần Linh Quang không chỉ phù trợ cho vua Bà trong khởi nghĩa chống giặc Ngô xâm lược, đó còn là vị thần bảo trợ cho dân làng Phú Điền có cuộc sống no đủ, bình an. Vào những ngày lễ, tết, Nhân dân vẫn đến di tích dâng hương lên thần linh. Người dân Phú Điền mong mỏi di tích sớm được trùng tu, tôn tạo trước khi quá muộn”.

Khánh Lộc