Quần thể Di tích bia và lăng mộ Lê Thì Hiến

Quần thể Di tích bia và lăng mộ Lê Thì Hiến rộng 7,5 ha tọa lạc ở thôn Phú Hào, xã Thọ Phú (Triệu Sơn). Hiện di tích còn một đôi voi phục, một đôi tuấn mã, văn bia, hương án, sập ngự. Đây được xem như những dấu tích quý giá còn sót lại và có ý nghĩa quan trọng đối với ngành điêu khắc đá của Việt Nam và hơn hết là sự công nhận về những giá trị lịch sử, văn hóa đối với di tích này.

Quần thể di tích bia và lăng mộ Lê Thì Hiến.

Những dấu tích còn lại

Quần thể di tích bia và lăng mộ Lê Thì Hiến được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa từ năm 1993. Lê Thì Hiến (hay còn gọi là Lê Thời Hiến, ông sinh năm 1611, mất năm 1676). Là một danh tướng dưới thời vua Lê Thần Tông. Ông sinh ở làng Phú Hào, huyện Lôi Dương, tỉnh Thanh Hóa nay là thôn Phú Hào, xã Thọ Phú, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ông là một trong những vị tướng có tài thao lược, đánh Đông dẹp Bắc đều toàn thắng. Trong sự nghiệp binh đao của mình, ông đã được triều Hậu Lê phong tặng nhiều huân danh cao quý như: Đô đốc Đồng tri, tước Hào Quận Công, rồi thăng Hữu Đô đốc.

Năm Kỷ Hợi 1659, ông được phong Thiếu bảo, trấn thủ ở Nghệ An, Sơn Tây, Tuyên Quang. Năm Giáp Dần 1674, ông được thăng Thái phó. Sau khi mất được tặng Thái tể thụy là Nghiêm Trí và được chính quyền phong kiến lúc bây giờ xây dựng văn bia, lăng mộ (năm 1677) để tưởng nhớ công lao to lớn của ông.

Di tích được xây dựng dưới thời vua Lê Thần Tông để tưởng nhớ công lao của danh tướng Lê Thì Hiến - người đã có nhiều chiến công hiển hách trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước thời bấy giờ.

Trước đây, tại quần thể di tích này có 18 pho tượng quận công được làm bằng đá khối nhưng trải qua biến cố của lịch sử và thời gian, quần thể di tích chỉ còn lại một số dấu tích như đã đề cập đến ở trên. Điều đặc biệt là những dấu tích này đều có đường nét hoa văn chạm khắc rất tinh xảo. Cách khu Lăng mộ Lê Thì Hiến không xa là 2 tấm bia tưởng nhớ công lao của danh tướng Lê Thì Hải (con nuôi của Lê Thì Hiến) và các công thần. Tấm bia gồm 3 phần: mũ, thân và đế. Thân bia được ghép từ 6 tấm đá xanh, có đường kính rộng khoảng 5m, cao 1,65m, dày 0,31m ghi công các tướng sĩ thời Hậu Lê. Phía trên bia có mái che thoai thoải như mái đình, phía dưới bia có các họa tiết, hoa văn rồng, phượng, hoa cúc... Trong 2 tấm bia trên thì tấm bia ghi lại công trạng của các vị tướng họ Lê được liệt vào một những tấm bia đẹp nhất miền Bắc.

Cần được đầu tư, tôn tạo

Mặc dù là di tích cấp quốc gia đã được công nhận 27 năm nhưng những dấu tích còn lại trong quần thể di tích bia và lặng mộ Lê Thì Hiến đang có nguy cơ thành phế tích.Bởi lẽ, nét xưa vẫn còn nhưng những nét xưa ấy chỉ hoang sơ, lạc lõng... Mới đây, di tích được xây nhà sắp lễ và khu quản lý với sự đầu tư của tỉnh là 400 triệu đồng nhưng khi làm dự toán thì lên trên 1 tỷ đồng. Dù xã đã huy động công tác xã hội hóa nhưng vẫn không đủ kinh phí, chính vì vậy dù nhà sắp lễ đã được xây nhưng vẫn còn sơ sài. Ngẫm lại, sự đầu tư không đủ lớn nhưng ít ra di tích cũng đã được an ủi phần nào.

Nhìn từ thực tế, ngay khi chạm chân vào quần thể di tích này, rẽ sang trái là bia đá khắc chữ hán Nôm, rẽ sang bên phải sẽ bắt gặp đầu tiên là đôi voi và ngựa đá chầu, đi vào trong là 2 hương án và sập ngự. Đáng tiếc, bia đá đã rạn nứt, hương án, sập ngự cũng đã rêu phong...

Ông Vũ Khắc Hiệp - Chủ tịch UBND xã Thọ Phú chia sẻ: Di tích đã xuống cấp từ lâu, cán bộ và nhân dân trong xã mong mỏi chờ ngày di tích được trùng tu, tôn tạo. Di tích tọa lạc trên đất địa phương đó là niềm vinh dự, tự hào nhưng sẽ càng tự hào hơn khi di tích được quan tâm, đầu tư xứng tầm với một di tích quốc gia.

Thiện Nhân