Thú chơi hoa Tết ngày xuân

Mùa xuân là mùa vạn vật sinh sôi và này nở. Mùa xuân thường đem đến cho con người nhiều niềm vui và cảm xúc. Trong không gian tràn ngập sắc xuân, con người thấy thêm tin yêu cuộc sống, cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp hương sắc mùa xuân mang lại cho mình.

Ảnh: Linh Chi

Trong thời điểm ấy, sắc xuân, hương xuân, tình xuân thường đưa đến cho họ những hưng phấn tinh khôi. Xuân cũng như hòa đồng muốn trao gửi tới họ vẻ đẹp mà mình có. Trong tiết xuân dịu nhẹ, mưa xuân bay phơ phất như phấn hoa, như mộng mơ. Đào, mai khoe sắc thắm. Quất căng mọng khoe vẻ mượt mà. Hoa lá mùa xuân như mách bảo đất trời hòa thấm êm ấm dịu nhẹ. Dường như không phân biệt giàu nghèo, sang hèn, hễ xuân về tết đến nhà nào cũng sắm cho mình những bình hoa đẹp nhất. Bình hoa huệ, hoa cúc dâng bàn thờ tổ tiên, hoa thủy tiên hay chậu hoa lan cho phòng khách, hoa hồng, thược dược cho bàn ăn. Tất thảy đem lại sự tươi mới, ấm cúng và cũng gieo niềm cảm xúc hưng phấn cho mọi người. Không chỉ là tình yêu thiên nhiên phong phú, tươi đẹp mà đã là thú chơi thỏa mãn nhu cầu thẩm mỹ, thú chơi tao nhã của tâm hồn Việt giàu có mà tinh tế, biết yêu vẻ đẹp, chuộng và thấu hiểu giá trị của hòa bình, của năm tháng bình yên không thiên tai địch họa, dịch bệnh. Họ tin hoa và mùa xuân sẽ mang đến tài lộc và thanh lọc u uẩn, làm thanh thản tươi mới cho tâm hồn, hoa theo nẻo đường tình yêu, thẩm mỹ, đạo đức mà đến với mọi nhà, mọi người.

Con người không chỉ thưởng thức hoa ở sắc màu, hương thơm mà còn biết tận hưởng, nhân lên giá trị tinh thần to lớn mà hoa mang lại. Cũng bởi tình yêu mà con người đã định danh và xác tín biểu trưng của từng loại hoa. Các nước trên thế giới còn chọn cho mình quốc hoa để tôn vinh. Hoa trở thành biểu trưng cho cái đẹp và mỗi loài hoa nhận cho mình một thứ ngôn ngữ riêng, mật ngữ riêng. Đào mai tượng trưng cho mùa xuân; sen, hồng tượng trưng cho mùa hạ; hoa cúc tượng trưng cho mùa thu; loa kèn tượng trưng cho tháng tư; hoa phượng tượng trưng cho tháng 5; hoa đào, hoa mai tượng trưng cho sự cao khiết, nồng đượm khí dương xuân. Thủy tiên với vẻ trang trọng, đài các tiêu biểu cho sự thanh khiết tao nhã. Hoa lan được ví như “vương giả hương”. Cúc tượng trưng cho nếp sống khiêm nhường điềm đạm. Mẫu đơn là quốc sắc thiên hương tượng trưng cho đức mẹ, cho sự thanh tịnh. Hồng trà, bạch trà, hải đường biểu tượng cho sự đầy đặn, phúc hậu nhờ nụ hoa to, bông lớn…

Ngày xuân chơi hoa đào, hoa mai đã trở thành phổ biến. Hoa đào được xem là thứ hoa nghênh xuân, đứng đầu trong tứ quý, tượng trưng cho sắc xuân được chơi ở miền Bắc. Với người miền Bắc, có hoa đào xem như đã có tết và là thứ hoa theo quan niệm đem lại may mắn, trừ được tà ma. Chơi đào cũng lắm kiểu, nhiều cách: người chơi đào cành, kẻ chơi đào cây; sang, cầu kỳ, cao cách chơi đào thế, đào đá, đào Thất Thốn có dáng thế, hoa lộc, gốc già sâu tuổi; bình dân giản dị chí ít cũng có cành đào phai. Nổi tiếng chơi và trồng đào là người dân Hà Nội gốc và người làng đào Nhật Tân ở quận Tây Hồ (Hà Nội). Đất này còn truyền nhau lời ca:

Hoa đào đẹp lối Nhật Tân

Yêu hoa, hoa nở đầy sân lụa đào.

Hoa đào giờ đã theo người Bắc vào Nam tỏ tình thống nhất vẹn toàn.

Người miền Nam xem hoa mai là thứ hoa mang lại sinh khí, niềm vui và hy vọng sự thịnh vượng cho ngày xuân, năm mới. Có được cành mai đẹp, chậu mai thế dâng lên bàn thờ tổ tiên là tỏ lòng thành và cảm nhận xuân no ấm, thịnh an. Chơi mai sành điệu phải chọn được cây mai có hoa to, nụ lắm và có lộc tơ. Chọn trồng hay mua được cây “lão mai sinh quý tử” - gốc mai già nảy sinh lộc dài vươn cao nở hoa đẹp thì coi như đã được vận may, điềm lành.

Hoa lan được mệnh danh là “vương giả chi lan” nên người chơi cũng nhiều. Hoa lan đẹp hoàn hảo cả về hoa - lá - dáng thế - sắc - hương - chủng loài thì quý lắm. Hoa lan phong phú về dáng vẻ, đa dạng về màu sắc, giàu có về vị hương, đủ chủng nhiều loài. Tên hoa cũng đẹp, tiềm ẩn vẻ đài các, kiêu sa như: tố lan, ngọc trâm, đại kiều, tiểu kiều, bạch ngọc, hạc đỉnh, hoàng lan, phi điệp, hồ điệp, hài vệ nữ... Ngày tết trồng được chậu hoa lan lớn chưng giữa nhà thì quý phái lắm.

Thủy tiên cũng là loài hoa được dân phong lưu hiểu biết chơi trọng ngày tết. Hoa thủy tiên trắng muốt, hương thơm dịu ngọt. Thủy tiên đẹp cả ở bộ rễ xum xuê trắng muốt nên thường được trồng trong cốc pha lê có đế để tận hưởng vẻ đẹp toàn bích. Công phu còn biết cách hãm hay thúc để hoa thủy tiên nở vào mùng một tết lấy may, lấy đẹp cho năm mới. Chậu thủy tiên thường để ở bàn trà phòng khách nên việc chọn chậu cho thủy tiên thường rất cầu kỳ. Phải có óc mỹ thuật và sự thâm hậu trong nghề chơi mới chọn được chậu thủy tiên như ý mình và đẹp lòng khách. Bình hoa thủy tiên thường hút khách bởi vẻ cao sang mà khiêm cung, độc đáo mà thân thiết, hương thơm dịu nhẹ quyến rũ.

Hoa cúc có nhiều loài lại có sắc vàng ưu thế mỡ màng hấp dẫn và tươi được lâu. Hoa cúc có nhiều tên đẹp: hoàng long, hoàng yến, hoàng kim thảo, đầm hồng, châu sa, hạc lạnh, bạch thọ mi, vạn thọ, kim tiền; tên nôm cũng dễ nhớ: cúc mâm xôi, cúc gấm, cúc chi, cúc đồng tiền, cúc đại đóa… Loài hoa này cũng có hình dáng phong phú có hoa cánh đơn, cánh kép. Cánh hoa nở tự nhiên, uyển chuyển uốn lượn có lớp lang cùng tôn nhau lên. Lá cúc thì xanh đến mỡ màng và tươi được lâu, hình lá đẹp nên loài hoa này cũng được chọn chơi nhiều trong ngày tết.

Hoa tết của người Việt còn rất phong phú, mỗi loài mang vẻ đẹp riêng và được người chơi yêu hoa cộng hưởng nhân lên vẻ đẹp.

Thiên nhiên nước Việt đẹp đẽ giàu có và phong phú, người Việt tài hoa và yêu chuộng vẻ đẹp là đất đứng, chỗ dựa vững chắc cho thú chơi hoa tao nhã, văn hóa. Thú chơi hoa cũng có tác động trở lại để con người dồn hết tình yêu và năng lực để trồng chăm để tìm kiếm trên con đường chinh phục vẻ đẹp của các loài hoa. Cho hay chơi hoa tết là văn hóa, là tình yêu, là nhu cầu thẩm mỹ tối thượng của con người.

Nguyễn Hữu Ngôn