“Tri âm cùng con chữ” – Tấm chân tình của người cầm bút

Trịnh Vĩnh Đức là Hội viên thuộc chuyên ngành Lý luận phê bình của Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa. Ngoài ra anh còn sáng tác thơ, văn... Nhưng nhắc đến Trịnh Vĩnh Đức người ta thường nghĩ ngay đến một nhà giáo tài năng và tâm huyết. Với tình yêu văn chương, không kể những tập sách in chung, anh đã có 3 tập sách xuất bản riêng, gồm: Cuốn “Lịch sử Đảng bộ Hoằng Sơn” (NXB Thanh Hóa - 2013), tập thơ “Hương biển” (NXB Hội Nhà văn - 2018), Tập tiểu luận phê bình “Tri âm cùng con chữ” (NXB Hội Nhà văn, 2021), và dự định trong năm 2022 sẽ cho ra mắt 3 cuốn sách.

“Tri âm cùng con chữ” có dung lượng khá dày dặn với 18 bài viết được anh sắp xếp thành hai mảng: mảng giới thiệu tổng hợp và mảng giới thiệu tác giả, tác phẩm, chân dung các nhà văn, nhà thơ mà anh yêu mến.

Riêng phần tiểu luận có tính chất nghiên cứu chuyên sâu, tôi rất tâm đắc về bài viết: “Tiếp cận thơ Xứ Thanh đầu thế kỷ XXI trong dòng chảy thơ ca Việt” và “Tản mạn vài nét một số tác giả viết về thơ Thanh Hóa”. Bằng cảm quan của người nghiên cứu phê bình, anh đã đưa ra bốn vấn đề lớn về thơ Thanh Hóa đầu thế kỷ XXI, với nhiều luận điểm đó là: Thơ Thanh Hóa đậm sắc thái trong mạch nguồn văn hóa; Thơ Xứ Thanh ca ngợi Tổ quốc, sáng ngời ký ức với ý chí gìn giữ “Một tấc non sông một tấc vàng”; Thơ Xứ Thanh với những dòng thơ thế sự đậm sắc một tình yêu; Những nghịch lý trước thực trạng cuộc sống và những khát vọng đổi mới vươn lên trong thơ Xứ Thanh. Để rồi tác giả đã có những nhận định trúng và rõ nét về văn chương từ cái nhìn tổng quát.

“Tôi tin thơ Xứ Thanh sẽ có nhiều đổi mới hơn nữa trên con đường sáng tạo, đáp ứng được thị hiếu của công chúng và không ngừng tỏa sáng trong dòng chảy thơ ca Việt Nam hiện nay”. Sự kỳ vọng của anh rất có cơ sở, vì anh đã điểm tên rất nhiều gương mặt thơ có tên tuổi, cùng với nhiều bài thơ hay trong cả nước được lọc ra, đủ thấy thơ Thanh Hóa luôn là những khúc tráng ca đồng hành cùng đất nước. Anh đã nhìn ra thế mạnh, những ưu điểm nổi trội của Văn nghệ sĩ xứ Thanh trong nghiên cứu về các nhà thơ trong tỉnh. Thời điểm nào cũng có những tên tuổi lưu danh và hòa mình cùng dòng chảy của nền văn học dân tộc.

Ở mảng giới thiệu về tác giả, tác phẩm, anh dành riêng tới 16 bài, cùng với đó là những tác giả có cũ, có mới; có dấu ấn và những đóng góp trong đời sống văn học được khẳng định qua thời gian. Có cả những tác giả trẻ, mới, đang định hình phong cách sáng tác. Tất cả đều được anh dành tình cảm yêu mến, kính trọng chân thành. Theo cá nhân tôi, nhóm bài viết này anh có lợi thế hơn hẳn. Mỗi một gương mặt anh đều khắc họa đúng, trúng ở cốt cách và giá trị tài năng. Những trích dẫn, những lời bình đều toát lên giá trị riêng biệt đưa độc giả hứng thú hơn trong nhìn nhận đánh giá về các tác giả, tác phẩm đã được anh trân trọng, nâng niu. Đặt các nhà thơ, nhà văn hàng đầu Việt Nam lên vị trí trang trọng, Trịnh Vĩnh Đức đã thể hiện sự kính trọng và yêu văn chương của các nhà thơ Nguyễn Bính, nhà văn Nguyễn Minh Châu, GS. Hà Minh Đức, PGS.TS Văn Giá, TS Chu Văn Sơn. Anh đã kỳ công phác thảo lên bức chân dung riêng biệt tạo nên sức sống và tầm ảnh hưởng của họ trong đời sống văn học khá lôi cuốn.

Đáng chú ý các tác phẩm của nhà phê bình Thy Lan và Lê Xuân Soan cũng được anh khắc họa khá đậm nét. Trong quá trình khắc họa ấy, mỗi người một vẻ, nhưng đều đã tạo được dấu ấn trong lòng bạn đọc. Với tôi, hình ảnh người thầy, người nghệ sĩ lãng tử, tài hoa được luận bàn trong bài viết, đã đem đến những trang văn thật sự ám ảnh.

Về mảng giới thiệu các tác phẩm văn học thuộc thể loại thơ, anh trân trọng những tác giả như: Từ Nguyên Tĩnh, Huy Trụ, Nguyễn Minh Khiêm... được thể hiện trong bài viết cũng hết sức quý mến, thân tình. Với các tác giả như: Lê Xuân Đồng, Phạm Văn Dũng..., dù đã định hình được phong cách hoặc những tác giả đang chập chững vào lãnh địa văn chương thì đều được Trịnh Vĩnh Đức trân trọng đọc một cách thấu đáo để giới thiệu. Thông qua các bài viết của anh ta thấy nó như một nguồn động viên, cổ vũ hết sức lớn lao đối với người cầm bút. Tất cả điều đó đều xuất phát từ tấm chân tình của anh.

Phạm Văn Dũng

(Nhân đọc Tập tiểu luận phê bình “Tri âm cùng con chữ”, NXB Hội Nhà văn - 2021, của Nhà phê bình văn học Trịnh Vĩnh Đức)