Xây dựng thiết chế văn hóa ở các khu công nghiệp: Vì sao khó?

Đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa nhằm không ngừng nâng cao đời sống tinh thần cho công nhân lao động (CNLĐ) trong các khu công nghiệp (KCN) là mục tiêu chiến lược lâu dài của Đảng, Nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi để họ có nơi vui chơi, giải trí, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, học hỏi lẫn nhau và thắt chặt thêm tình đoàn kết. Thế nhưng, hiện nay, việc xây dựng các thiết chế văn hóa ở KCN trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa còn gặp rất nhiều khó khăn.

Thanh Hóa hiện có 1 khu kinh tế, 5 khu công nghiệp gồm: KKT Nghi Sơn, khu CN Lễ Môn, Đình Hương - Tây Bắc Ga, Bỉm Sơn, Hoàng Long, Lam Sơn - Sao Vàng, với hơn 80.000 CNLĐ.

Theo ông Đinh Đăng Luyện - Trưởng ban Tuyên giáo - Liên đoàn Lao động tỉnh Thanh Hóa, thì với 1 KKT, 5 KCN là nơi tập trung đông CNLĐ nhưng chưa có KCN nào có quy hoạch đất để xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao như sân bóng đá, bóng chuyền, nhà tập thể thao đa năng, nhà sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, khu vui chơi giải trí sau giờ làm việc cho CNLĐ. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất phục vụ đời sống cho CNLĐ như nhà ở, nhà trẻ mẫu giáo, cơ sở trạm y tế, khám chữa bệnh, siêu thị bán các mặt hàng nhu yếu phẩm phục vụ cho CNLĐ còn thiếu thốn. Thực tế hiện nay, tại một số doanh nghiệp, công đoàn cơ sở phải bố trí phòng đọc sách báo cho CNLĐ tạm thời tại các văn phòng làm việc của công đoàn. Có doanh nghiệp đã có sân chơi, phòng tập thể thao nhưng quy mô nhỏ, chủ yếu phục vụ cho người sử dụng lao động và bộ phận quản lý hành chính của doanh nghiệp là chủ yếu.

Trong số đơn vị doanh nghiệp tiêu biểu xây dựng thiết chế văn hóa cho CNLĐ phải nhắc đến Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (thuộc KCN Lam Sơn - Sao Vàng). Đây là một trong số ít ỏi doanh nghiệp xây dựng được các thiết chế văn hóa, thể thao dành cho CNLĐ. Ông Nguyễn Huy Ki - Phó Chủ tịch Thường trực Công đoàn Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn cho biết: Xuyên suốt trong chiều dài xây dựng và phát triển, đơn vị luôn chú trọng, quan tâm đến lợi ích của người lao động. Được xây dựng năm 2010, Trung tâm Văn hóa Thể thao Lam Sơn có diện tích 2,7 ha với các công trình như nhà thi đấu đa năng có sức chứa 2.500 chỗ ngồi và các công trình phụ trợ khác, với tổng kinh phí đầu tư gần 40 tỷ đồng. Hằng năm, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao cho CNLĐ, vùng mía được tổ chức tại đây, góp phần để CNLĐ có nơi vui chơi, giải trí, tập luyện thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, học tập, trao đổi thông tin, học hỏi lẫn nhau nhằm thắt chặt thêm tình đoàn kết trong tập thể cộng đồng CNLĐ, góp phần xây dựng doanh nghiệp phát triển ổn định, bền vững. Ngoài các hoạt động lớn, tại trung tâm còn hình thành các CLB thể thao như tenis, bóng bàn, bóng chuyền... và sau mỗi giờ làm việc CNLĐ được tham gia vui chơi, giải trí. Hiện nay, với xu thế phát triển hội nhập, Trung tâm Văn hóa Thể thao Lam Sơn sáp nhập đơn vị quản lý với Công ty Tre luồng Tam Thanh nhằm gắn hoạt động vào du lịch để tạo ra chuỗi sản phẩm liên kết các sự kiện văn hóa, thể thao...

Nhà thi đấu đa năng của Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn được xây dựng bằng nguồn vốn phúc lợi, đáp ứng nhu cầu văn hóa, thể thao cho CNLĐ.

Lý giải về việc xây dựng các thiết chế văn hóa ở các KCN còn gặp nhiều khó khăn, ông Nguyễn Huy Ki cho rằng: Hiện nay hầu hết doanh nghiệp chú trọng đến vấn đề lợi nhuận, có những đơn vị làm tăng ca 12 tiếng, không còn thời gian để công nhân chơi. Bên cạnh đó, ở các KCN, chủ thể quản lý đầu mối đa dạng, thu nhập của CNLĐ còn thấp dẫn đến hoạt động thể thao không hiệu quả, trừ những người có đam mê, năng khiếu. Bởi vậy, muốn xây dựng thiết chế văn hóa ở KCN thì phải có nguồn lực và người quản lý, bộ máy hoạt động hiệu quả, năng động. Việc xã hội hóa nhà nước và nhân dân cùng làm là việc rất cần thiết, đồng thời phải có quỹ đất xây dựng nên các thiết chế.

Trao đổi với ông Vũ Tuấn Minh - Chủ tịch Công đoàn KKT Nghi Sơn và các khu công nghiệp, được biết: Hiện nay tất cả các KCN và KKT chưa có một thiết chế văn hóa nào cho công nhân, chưa có nhà ở, chưa có nhà trẻ, chưa có các dịch vụ công cộng như chợ phục vụ đời sống công nhân. Trên tinh thần đó đã nhiều năm, Công đoàn KKT Nghi Sơn và các KCN Thanh Hóa đã có kiến nghị với tỉnh và Liên đoàn Lao động tỉnh nhưng đến nay mới dừng lại chủ trương. Qua khảo sát lấy ý kiến của 63.743 CNLĐ tại KKT Nghi Sơn và các KCN về nhu cầu xây dựng thiết chế văn hóa, nhà ở thì nhu cầu sử dụng thiết chế văn hóa của CNLĐ chiếm trên 70%.

Ngày 12/5/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 655/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng các thiết chế của công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất”. Dự kiến, đến năm 2020 sẽ có 50 thiết chế công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất trong cả nước đi vào hoạt động. Tại Thanh Hóa, năm 2017, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã khảo sát về vị trí xây dựng, nhu cầu các thiết chế công đoàn. Tuy nhiên, hiện nay việc tìm địa điểm, bố trí quỹ đất cũng như kinh phí giải phóng mặt bằng, bàn giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư của tỉnh còn gặp nhiều khó khăn.

Một số ý kiến băn khoăn cho rằng, liệu những thiết chế văn hóa xây dựng tại các khu công nghiệp với số vốn đầu từ hàng trăm tỷ đồng, liệu có hoạt động hiệu quả hay không? Đây cũng là trở ngại để các địa phương trên cả nước nói chung và tỉnh Thanh Hóa nói riêng vẫn chưa thể thực hiện được. Bởi vậy, rất cần có sự quan tâm của tỉnh, sự chung tay của các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn để sớm xây dựng thiết chế văn hóa cũng như kế hoạch dài hơi trong việc quản lý, sử dụng hiệu quả thiết chế.

Ngọc Huấn