Phát lộ kiến trúc cổ ở Thành nhà Hồ sau cuộc khai quật lớn nhất lịch sử

Ngày 14-12, các nhà khoa học đã công bố kết quả khai quật nội thành di sản thế giới Thành nhà Hồ. Theo công bố, đây là cuộc khai quật lớn nhất lịch sử Khảo cổ học Việt Nam tính về tổng diện tích.

Trong hai năm, các nhà khoa học thuộc Viện Khảo cổ học Việt Nam phối hợp với Trung tâm bảo tồn di sản Thành Nhà Hồ đã khai quật 6 hố với tổng diện tích 25.000 m2 tại Thành Nhà Hồ (tỉnh Thanh Hóa).

Đây là cuộc khai quật lớn nhất lịch sử Khảo cổ học Việt Nam tính về diện tích, qua lần khai quật này các nhà khoa học đã phát hiện được 4 cụm dấu tích có niên đại thời Trần - Hồ, 2 cụm kiến trúc thời Lê sơ, một cụm kiến trúc thời Lê Trung Hưng.

Cụ thể, dấu tích kiến trúc thời Trần - Hồ được phát hiện tại các hố khai quật ở khu vực trung tâm (nền Vua), khu vực Đông Nam và Tây Nam trong phạm vi khoảng 16.000 m2 với nền móng cổng, hành lang bao quanh, lối đi... tạo nên không gian được coi là khu vực chính điện của Thành nhà Hồ.

Dấu tích nền kiến trúc lát gạch vuông khu vực trung tâm Thành nhà Hồ. Nơi đây phát lộ 10 kiến trúc. Khu phía đông nền Vua, 2 cụm dấu tích kiến trúc được phát hiện với kết cấu móng cột gia cố phân bố đều nhau và trong phạm vi rộng lớn.

Khu phía Tây nền Vua xuất hiện dấu tích kiến trúc nhiều gian và xác định được một kiến trúc nhiều gian, nhiều vì, mỗi vì 4 cột.

Quá trình khai quật nội thành, các nhà khoa học cũng phát hiện nhiều dấu tích kiến trúc thời Lê sơ và Lê Trung Hưng với đặc điểm xây bằng gạch vồ, ngói âm dương, kích thước móng cột được xây dựng bằng gạch ngói vụn.

Cuộc khai quật đã bước đầu thu được kết quả hết sức khả quan, đã xác định dấu tích kiến trúc độc đáo, có quy mô lớn trong lịch sử nghiên cứu kiến trúc cổ truyền Việt Nam ở khu vực Trung tâm Thành Nhà Hồ (hay còn gọi là Nền Vua).

Theo sự tính toán ban đầu, cộng với địa danh Nền Vua, các nhà khảo cổ học dự đoán đó có thể là dấu tích Chính điện của thành Tây Đô. Nếu đúng như vậy đây là dấu tích Chính điện cổ nhất trong lịch sử Kinh đô Việt Nam được phát hiện cho tới ngày nay.

Đã xác định tổ hợp kiến trúc phía Đông Nam khá hoàn chỉnh được tương truyền đó là Đông Thái Miếu thờ tổ tiên của nhà Hồ. Nếu xác định điều này là chính xác thì đây cũng là một dấu tích Tổ miếu thuộc loại cổ nhất trong lịch sử Kinh đô Việt Nam.

Cuộc khai quật cũng bộc lộ lòng đất thành Nhà Hồ đang còn tiềm ẩn rất nhiều các di tích tích kiến trúc khác. Tất cả đều được quy hoạch, bố trí hết sức quy chuẩn, đồng bộ, hài hòa, bài bản, các kiến trúc được được xây dựng với nhiều tầng, nhiều lớp, nhiều loại hình kiến trúc, vật liệu xây dựng trong nhiều thời kỳ khác nhau… Điều đó góp phần vào làm sâu sắc thêm các giá trị nổi bật toàn cầu đã được Thế giới khẳng định và tôn vinh năm 2011.

Trên cơ sở kết quả khai quật, các nhà khoa học cho rằng địa phương và ngành liên quan cần sớm lập quy hoạch nghiên cứu tổng thể, chuyên sâu, xây dựng kế hoạch bảo tồn và bảo vệ toàn vẹn khu di sản. Việc này nếu làm tốt sẽ giúp phục dựng, khôi phục được một kinh đô cổ nhất ở Đông Nam Á, từng bước biến Di sản trở thành một trong những di sản văn hóa có giá trị nổi bật nhất của Việt Nam có sức thu hút mạnh mẽ đối với công chúng trong nước và quốc tế.

Thành nhà Hồ (còn gọi là thành Tây Đô) ở xã Vĩnh Long và Vĩnh Tiến (huyện Vĩnh Lộc) được Hồ Quý Ly xây dựng vào năm 1397. Đây là một trong những công trình kiến trúc bằng đá độc đáo bậc nhất của Việt Nam và thế giới. Thành nhà Hồ gồm 3 bộ phận: La thành, Hào thành và Hoàng thành. Trong đó, công trình đồ sộ nhất và còn khá nguyên vẹn cho đến ngày nay là Hoàng thành.

Hoàng Đông