Độc đáo món thịt chua của đồng bào Thái

Từ thịt lợn bản, mắc khén, thính, tất cả các loại nguyên liệu được kết hợp với nhau tạo nên hương vị riêng của món thịt chua ống nứa. Món ăn chứa đựng dấu ấn văn hóa ẩm thực lâu đời của đồng bào Thái xứ Thanh.

Ống nứa làm tăng thêm độ thơm của món thịt chua.

Từ bao đời nay đồng bào Thái đã rất khéo léo và tinh tế trong việc lựa chọn gia vị cho từng món ăn. Đặc trưng trong cách chế biến các món ăn của đồng bào Thái đó là chua, cay, đắng và nồng. Và món thịt chua chính là sự kết hợp hoàn hảo của các loại nguyên liệu, gia vị sẵn có của người dân nơi rẻo cao.

Để làm được món thịt chua công đoạn đầu tiên bà con người Thái chuẩn bị ống nứa. Ống nứa được dùng làm món thịt chua phải là những ống thẳng, bánh tẻ. Nếu dùng cây nứa già sẽ giòn dễ vỡ ống, nếu dùng cây non ống nhỏ và không có mùi thơm. Do vậy, chọn ống nứa làm thịt chua cũng phải rất tỷ mỉ.

Khi ống nứa đã được chọn lựa xong, thì lá dong cũng là một trong những nguyên liệu không thể thiếu. Bởi đây chính là nắp của ống thịt chua. Không chỉ giúp đậy kín ống thịt mà lá dong còn góp phần làm nên mùi vị đặc trưng của thịt chua.

Thịt chua là món ăn dân dã, nhưng quá trình chuẩn bị các nguyên liệu để tạo nên món thịt chua cũng trải qua nhiều công đoạn. Nhất là khâu chuẩn bị thính gạo. Thính được bà con người Thái dùng chủ yếu bằng gạo nếp nương có độ thơm ngọt rất riêng. Sau khi rang xong, gạo nếp sẽ được bà con cho vào cối để giã, tuy nhiên yêu cầu của món thịt chua là thính không cần quá mịn để khi thưởng thức món ăn ta vẫn cảm nhận được vị thơm xen lẫn vị bùi của hạt gạo rang.

Để có miếng thịt ngon và dễ ngấm gia vị, khi thái thịt yêu cầu người thái phải đều tay, thái miếng thịt vừa, không thái quá mỏng dễ gây vụn, nát. Nếu miếng thịt thái không đều nhau thì khi tẩm ướp gia vị những miếng mỏng sẽ ngấm và lên men nhanh hơn những miếng thái dày làm cho ống thịt nhanh chua, giảm độ ngon.

Bà Vi Thị Giáo (phải), thôn Mó 1, xã Xuân Du chuẩn bị gia vị cho món thịt chua.

Sau khi thái xong thịt chúng ta sẽ tiến hành tẩm ướp gia vị. Đây là quy trình trọng nhất làm cho gia vị ngấm sâu vào món ăn khi lên men sẽ thơm ngon hơn và có hương vị đặc trưng. Với các gia vị như muối, mì chính, hạt khẻn và thính được trộn lẫn, tẩm ướp sau 1 đến 2 giờ đồng hồ sẽ cho thịt vào ống nứa.

Chị Lê Thị Quyên (người bên phải), thôn Mó 1, xã Xuân Du hướng dẫn cách ướp thịt chua.

Thịt sau khi được bỏ đầy ống nứa, chúng ta sẽ đặt ống thịt chua lên gác bếp. Sau 3 đến 4 ngày món thịt chua gác bếp đã lên men thì có thể sử dụng. Để có món thịt chua ngon và hấp dẫn người ta sẽ đem ống thịt nướng trên bếp lửa khoảng 20 phút khi chín thịt chua sẽ có mùi thơm đặc trưng của các loại gia vị.

Cũng như nhiều món ẩm thực độc đáo của người Thái, thịt chua ống nứa là món dễ thưởng thức, thường được dùng cùng rau rừng, xôi nếp hay bánh ú, tạo nên hương vị hài hòa rất riêng của núi rừng xứ Thanh. Đặc biệt, trong mâm lễ truyền thống, thịt chua ống nứa luôn hiện diện như một lễ vật quan trọng. Món ăn được con cháu dày công chuẩn bị để dâng lên tổ tiên, bày tỏ lòng biết ơn vì đã phù hộ sức khỏe, bình an và mùa màng tươi tốt.

Bữa cơm sum vầy bên các món ăn truyền thống.

Giữa những nếp nhà sàn ấm lửa, hương vị món ăn dân dã ấy như kết nối quá khứ với hiện tại, góp phần gìn giữa nét văn hóa bền bỉ của đồng bào Thái. Hãy một lần đặt chân tới các làng của người Thái xứ Thanh để cảm nhận món ăn mộc mạc mà đậm đà bản sắc như một hương vị khó quên giữa đại ngàn.

Phương Chính