Mở hướng thoát nghèo từ phát triển du lịch cộng đồng ở Kho Mường

Từ lâu, bản Kho Mường, xã Thành Sơn (Bá Thước) được biết đến là nơi có vẻ đẹp tự nhiên, hoang sơ, cùng những thửa ruộng bậc thang, nhà sàn truyền thống người Thái nằm ven sườn đồi; hang Dơi với nhiều nhũ đá lấp lánh, huyền ảo... Những năm qua, người dân nơi đây đã phát huy lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng, mở hướng thoát nghèo.

Du khách nước ngoài tham quan, trải nghiệm ở Kho Mường.

Con đường dẫn vào bản Kho Mường quanh co, uốn lượn, một bên là vách núi dựng đứng, một bên là vực sâu và các thửa ruộng bậc thang trải dài từ lưng chừng núi xuống... Bản mang một vẻ đẹp riêng độc đáo, với cảnh quan thơ mộng, khí hậu quanh năm mát mẻ, là nơi sinh hoạt của 251 nhân khẩu, với 100% người dân là đồng bào Thái. Cũng như bao bản, làng khác, trước đây cuộc sống của bà con còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, kinh tế chủ yếu dựa vào nghề trồng lúa, sắn, ngô... sản phẩm làm ra chỉ đủ “tự cung, tự cấp”. Theo trưởng bản Bùi Văn Quán, trong những năm qua, tận dụng lợi thế về cảnh sắc thiên nhiên và nét văn hóa đặc trưng vốn có, việc phát triển loại hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc được địa phương đặc biệt chú trọng. Dân bản đã biết đầu tư xây dựng những ngôi nhà sàn để đón khách du lịch tham quan, nghỉ dưỡng và trải nghiệm, xây dựng các đội văn nghệ, tổ xe ôm chở khách... Trước đây, bản có 3 hộ dân được Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông hỗ trợ làm nhà du lịch sinh thái cộng đồng, bước đầu đem lại hiệu quả. Đến nay, đã mở rộng lên 15 hộ, từ đó không chỉ giúp tăng thu nhập, bảo tồn những nét đẹp đặc trưng của dân tộc Thái mà còn giúp cho người dân thay đổi tư duy về làm kinh tế.

Bắt đầu làm du lịch cộng đồng từ năm 2020, đến nay homestay của chị Bùi Thị Dung (Kho Mường) là địa chỉ thu hút nhiều du khách đến tham quan. Bên cạnh các dịch vụ ăn, ngủ, du khách đến đây còn được tham gia các hoạt động của gia đình như trải nghiệm trồng lúa, bắt cá, tìm hiểu phong tục tập quán, sinh hoạt cùng người dân. Thưởng thức những món ăn độc đáo mang đậm truyền thống của dân tộc Thái, như: Cá nướng, cơm lam, thịt lợn hấp, gà nướng, ốc đá, xôi tím, vịt Cổ Lũng. Theo chị Dung, trung bình mỗi năm có khoảng 4 – 5 đoàn khách đến du lịch, trừ tất cả chi phí, gia đình lãi từ 5 – 6 triệu đồng/đoàn. So với làm nông nghiệp, thì du lịch cộng đồng cho hiệu quả kinh tế khả quan hơn, góp phần đẩy lùi nghèo đói.

Một góc bản Kho Mường, xã Thành Sơn, Bá Thước.

Là một trong những hộ đầu tiên tham gia làm du lịch của bản, đến nay đã được 20 năm, nhờ đó gia đình ông Hà Đình Nếch (72 tuổi, bản Kho Mường) đã có nguồn thu nhập đáng kể. Mỗi năm gia đình đón hơn 200 lượt khách du lịch trong và nước ngoài đến tham quan, lưu trú nghỉ dưỡng. Hàng năm cho thu nhập trên 100 triệu đồng. Ông Nếch cho biết, gia đình trước kia chỉ phát triển kinh tế chủ yếu qua chăn nuôi, trồng lúa, giá trị kinh tế thấp. Năm 2004, được chính quyền xã tuyên truyền làm du lịch cộng đồng, gia đình đã đăng ký làm thí điểm, đồng thời khuyến khích con cháu tham gia các lớp tập huấn về nghiệp vụ nấu ăn, tiếng Anh giao tiếp, khả năng ứng xử... Cải tạo, mở rộng diện tích nhà ở, dọn dẹp vệ sinh môi trường để phục vụ du khách tới tham quan bản.

Theo ông Nguyễn Chí Công, Chủ tịch UBND xã Thành Sơn: Nhằm đánh thức tiềm năng du lịch ở bản Kho Mường, ngày 27/10/2020, UBND tỉnh Thanh Hóa có Quyết định số 4591/QĐ-UBND, về việc phê duyệt dự án: “Xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường”, với mục tiêu trở thành một sản phẩm du lịch cộng đồng có thương hiệu, giá trị, sức cạnh tranh cao, trở thành một sản phẩm OCOP mang thương hiệu của địa phương. Phấn đấu đến năm 2025, đón khoảng 7.300 lượt khách, năm 2030 đón khoảng 9.300 lượt khách trong đó có 50% khách lưu trú và có 50% khách du lịch quốc tế. Thông qua các nguồn hỗ trợ từ chương trình, dự án, xã đã đầu tư xây dựng hệ thống kênh mương, đường điện thắp sáng cho bản, tuyên truyền, khuyến khích người dân trồng hoa trên các tuyến đường để tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp. Phối hợp, liên kết với các công ty du lịch trên địa bàn hình thành các tour du lịch tham quan nghỉ dưỡng, tìm hiểu đời sống văn hóa và tập quán sản xuất của đồng bào dân tộc, thưởng thức các nông sản nổi tiếng của địa phương. Bảo tồn và phát triển các ngành nghề truyền thống, sản vật, di sản văn hóa vật thể, phi vật thể... để hình thành các sản phẩm du lịch mang nét đặc trưng riêng.

Việc phát triển loại hình du lịch homestay ở bản Kho Mường đã và đang phát huy hiệu quả tích cực, góp phần quan trọng trong việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa và phong tục tập quán của đồng bào Thái, nâng cao thu nhập, xóa đói, giảm nghèo. Cả bản có 64 hộ, nay chỉ còn 20 hộ nghèo, thu nhập bình quân đầu người đạt 27,5 triệu đồng/năm. Thông qua loại hình du lịch này đã tạo điều kiện cho người dân thay đổi tư duy về làm du lịch để nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của đồng bào mình.

Bài và ảnh: Viết Trung