Giữ hồn nước mắm truyền thống Quảng Nham

Cùng với các làng nghề nước mắm truyền thống khác ở các huyện Hoằng Hóa, thị xã Nghi Sơn, thị xã Sầm Sơn, người dân vùng biển Quảng Nham, huyện Quảng Xương đã và đang gìn giữ nghề truyền thống mà cha ông để lại, nỗ lực nâng tầm để sản phẩm nước mắm Quảng Nham vươn xa hơn nữa.

Những ngày đầu tháng 12-2021, về vùng biển Quảng Nham, huyện Quảng Xương, cảm nhận vị mặn mòi từ biển cả, được gặp gỡ những con người chất phác, thân thiện. Ấn tượng khi đi trên con đường liên thôn là hương nước mắm thơm nức đặc trưng lan tỏa trong những nếp nhà. Người dân miền biển nơi đây đã và đang gìn giữ hồn nước mắm bao đời cha ông để lại.

Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Nham Lê Văn Lành cho biết: Xã Quảng Nham có 13 thôn, hơn 3.670 hộ. Từ xa xưa đến nay ở Quảng Nham hầu hết gia đình đều có vài chum mắm dự trữ trong sinh hoạt ăn uống hàng ngày. Hiện nay trên địa bàn có 5 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nước mắm, hàng năm cung cấp ra thị trường hàng trăm nghìn lít nước mắm, sản phẩm từ mắm các loại, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương.

Mới đây Quảng Nham tự hào khi có 3 sản phẩm cùng lúc được công nhận OCOP 3 sao tỉnh Thanh Hóa đợt 4-2021, trong đó có 2 sản phẩm nước mắm truyền thống là nước mắm Cự Nham và nước mắm Sông Yên.

Đến thăm gia đình anh Thạch Văn Hiểu và chị Lê Thị Sáu ở thôn Bình, xã Quảng Nham, là một trong những hộ giữ gìn nghề làm nước mắm truyền thống và phát triển thành doanh nghiệp sản xuất nước mắm nổi tiếng với thương hiệu nước mắm Cự Nham.

Từ nhỏ anh Hiểu đã yêu thích và gắn bó với xưởng nước mắm của gia đình. Sau này được bố truyền lại “bí quyết” làm nên nước mắm đặc trưng vùng Quảng Nham (hay còn gọi Cự Nham xưa). Từ đó anh đã nhiều lần đổi mới trong sản xuất, phát triển thị trường cho sản phẩm mắm quê ngày càng vươn xa.

Để mở rộng quy mô sản xuất, năm 2019 anh Hiểu đã đăng ký thành lập Công ty TNHH Nước mắm Cự Nham. Các sản phẩm mắm truyền thống từ công ty đã được Cục Sở hữu Trí tuệ Việt Nam công nhận Bảo hộ chỉ dẫn địa lý.

Hiện nay, ngoài hơn 100 chum để làm mắm, xưởng sản xuất của anh Hiểu còn có 11 bể muối mắm với dung tích hơn 200 tấn cá.

Nguyên liệu muối mắm ở đây chủ yếu là cá cơm tươi của chính những ngư dân địa phương khai thác về. Sau từ 18 đến 20 tháng muối ủ theo phương pháp truyền thống của địa phương, những dòng nước mắm cốt màu cánh gián vàng óng được rút ra từ hệ thống chum và các bể.

Nước mắm cốt Cự Nham có màu vàng cánh gián, vị đậm, mùi thơm đặc trưng. Hàng năm, xưởng sản xuất của gia đình anh Hiểu đều xuất ra thị trường hơn 100.000 lít mắm các loại, tạo việc làm thường xuyên cho 6 lao động.

Anh Thạch Văn Hiểu cho biết: Nếu như năm 2019 doanh thu từ nước mắm, sản phẩm các loại đạt 5-6 tỷ thì trong năm 2020-2021, do ảnh hưởng dịch COVID-19, doanh thu giảm chỉ còn 3-4 tỷ đồng/năm. Dù còn nhiều khó khăn nhưng chúng tôi sẽ luôn nỗ lực để gìn giữ nghề truyền thống mà cha ông để lại.

Hiện nay, các sản phẩm nước mắm Cự Nham đã có mặt trên kệ hàng ở các siêu thị, các cửa hàng trong và ngoài tỉnh. Năm 2021, sản phẩm nước mắm đặc biệt Cự Nham và moi khô Cự Nham của Công ty TNHH Nước mắm Cự Nham được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao và 3 sao tỉnh Thanh Hóa đợt 4-2021.

Sở dĩ anh Hiểu lấy tên thương hiệu sản phẩm nước nắm Cự Nham là bởi, anh mong muốn sản phẩm mang đặc trưng vùng quê Quảng Xương sẽ được nhiều người biết đến gắn với tên đất, tên làng nơi đây.

Cũng như anh Hiểu, là người con quê hương Quảng Nham, anh Trần Văn Nuôi, sinh năm 1976 đang gìn giữ nghề làm nước mắm truyền thống của cha ông.

Sinh ra và lớn lên bên dòng Sông Yên, anh Trần Văn Nuôi ngày ngày chứng kiến thuyền bè ngư dân đưa cá tôm từ biển cả về cập bến theo dòng Sông Yên, vì vậy anh đặt tên cơ sở sản xuất và các sản phẩm mang thương hiệu nước mắm Sông Yên như nhắc nhớ về quê hương.

Những ngày cuối năm, cơ sở sản xuất nước mắm Sông Yên trở nên bận rộn hơn cho kịp những đơn hàng. Các sản phẩm từ cơ sở sản xuất nước mắm Sông Yên đều làm theo phương pháp truyền thống, được khách hàng tin dùng. Mỗi năm cơ sở sản xuất nước mắm Sông Yên sản xuất hơn 7.000 lít nước mắm các loại.

Vừa qua, nước mắm Sông Yên được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh đợt 4-2021.

Chia tay vùng biển Quảng Nham, hương vị mặn mòi của biển, của nước mắm đặc trưng vẫn thoang thoảng và chúng tôi cảm phục những con người nơi đây đã biết gìn giữ, phát triển nghề truyền thống của cha ông và làm giàu cho mảnh đất quê hương từ tiềm năng, thế mạnh sẵn có, để hồn quê thông qua sản phẩm nước mắm ở Quảng Nham sẽ vươn xa, khẳng định chỗ đứng trên thị trường trong và ngoài tỉnh.

Ngọc Huấn - Hoàng Đông